Gökbilimciler, evrenin temel taşlarından biri olarak kabul edilen karanlık maddeden yoksun görünen hayaletimsi bir galaksiye daha rastladı. Bu keşif, galaksi oluşumu hakkındaki mevcut teorileri sorgulatıyor.
Evreni bir arada tuttuğuna inanılan ve galaksilerin oluşumu ile büyümesi için gerekli kütleçekimsel iskeleyi sağladığı düşünülen görünmez madde olan karanlık madde olmadan bir galaksi bulmak, kaynağı olmayan bir gölge bulmak kadar şaşırtıcı.
Ancak son on yılda, bu türden, 'ultra dağınık galaksiler' olarak bilinen, kendi Samanyolu'muz boyutunda ama yıldız açısından inanılmaz derecede seyrek olan pek çok gözlem rapor edildi.
Bu şaşırtıcı koleksiyonun son üyesi, FCC 224 olarak adlandırılıyor ve Dünya'dan yaklaşık 65 milyon ışık yılı uzaklıkta bulunan Fornax Kümesi'nin eteklerinde yer alıyor.
2024 yılında fark edilen FCC 224, bir cüce galaksi olmasına rağmen, tipik olarak daha büyük, karanlık madde açısından zengin galaksilerde görülen, parlak ve sıkıca bağlı bir düzine yıldız kümesine ev sahipliği yapıyor. Ancak bu gizemli maddeden yoksun görünüyor. Geçen ay yayımlanan iki tamamlayıcı makaleye göre, bu galaksi karanlık madde eksikliği olan diğer galaksilerden belirgin şekilde farklı bir kozmik mahallede bulunuyor. Bu da, bu tür nesnelerin izole tesadüfler değil, daha yaygın, daha önce fark edilmemiş bir cüce galaksi sınıfını temsil edebileceğini düşündürüyor.
Bir araştırmacı, yayımlanan bir açıklamada, "Standart kozmolojik paradigmamız içinde var olan hiçbir galaksi oluşumu modeli, bu galaksinin nasıl meydana geldiğini şu anda açıklayamıyor." dedi.
Hawaii'deki Keck Gözlemevi'nden alınan verileri kullanan bir araştırma ekibi, FCC 224 içindeki bir düzine yıldız kümesinin hareketini izledi. Yeni çalışma, bu ölçümlerin kümeler arasında yavaş bir hız ortaya koyduğunu, bunun da galaksinin karanlık maddeden beklenen güçlü kütleçekimsel çekimden yoksun olduğunun önemli bir göstergesi olduğunu belirtiyor. Araştırmacılar, bilinen hiçbir senaryonun FCC 224'ün özelliklerini tam olarak açıklayamadığını söylüyor.
Başka bir araştırma ekibi ise, FCC 224'ün özelliklerini, 65 milyon ışık yılı uzaklıktaki Cetus takımyıldızında bulunan NGC 1052 grubundaki iki hayaletimsi nesneye odaklanarak, görünüşte karanlık maddeden yoksun diğer galaksilerle karşılaştırdı.
Bu ekip, FCC 224'ün, tıpkı NGC 1052'deki cüce galaksiler gibi, gaz açısından zengin galaksilerin yüksek hızlı çarpışmasından oluşmuş olabileceğini öne sürüyor. Böyle bir olayda, gaz karanlık maddeden ayrılır ve dışarı atılan gazdaki müteakip yıldız oluşumu, bir veya daha fazla karanlık maddeden yoksun galaksi oluşturur.
Önceki araştırmalar, NGC 1052 grubundaki iki galaksinin, aynı eski çarpışmada oluşmuş yedi ila on bir karanlık maddeden yoksun galaksi izine ait olduğunu bulmuştu. FCC 224'ün de büyük olasılıkla bir ikiz galaksisi olduğunu, ekip kendi çalışmasında öne sürdü.
Adaylardan biri, FCC 224 ile aynı boyut, şekil ve yönelime sahip görünen yakındaki FCC 240 galaksisi. Araştırmacılar, gelecekteki gözlemlerin paylaşılan özellikleri doğrulaması halinde, bunun FCC 224'ün oluşumu için çarpışma senaryosunu destekleyen önemli bir kanıt sağlayacağını söylüyor.
Alternatif olarak, ekip, FCC 224'ün, kaotik, yüksek enerjili bir ortamın sonucu olabileceğini, burada aşırı kütleli yıldız kümelerinden gelen yoğun yıldız oluşumunun karanlık maddeyi galaksiden dışarı attığını öne sürüyor.
Bir araştırmacı açıklamada, "FCC 224, karanlık maddeden yoksun diğer galaksileri belirleme ve inceleme çabamızda kritik bir veri noktası olarak hizmet ediyor." dedi. "Örneklem boyutunu genişleterek, bu nadir galaksiler hakkındaki anlayışımızı ve karanlık maddenin cüce galaksi oluşumundaki rolünü iyileştirebiliriz."
