Mamba yılanlarının sokmaları, bazı hastalarda antivenom uygulandıktan sonra belirtilerin kötüleşmesiyle sonuçlanabiliyor. Bilim insanları, bu duruma neyin neden olabileceğine dair önemli bulgulara ulaştı.
Araştırmacılar, vücuttaki zehir ve antivenom arasındaki karmaşık etkileşimin, belirli toksinlerden kaynaklanan gizli nörolojik belirtileri ortaya çıkardığını tespit etti. Bu gizli belirtiler, diğer tehlikeli toksinlerin etkileri nötralize edildikten sonra gün yüzüne çıkıyor.
Bilimsel bir dergide yayımlanan bu bulgular, ölümcül mamba sokmalarına yönelik tedavilerin iyileştirilmesine katkı sağlayabilir.
Dendroaspis cinsine ait dört tür mamba bulunmaktadır. Mamba sokmaları, özellikle Sahra Altı Afrika'da acil tıbbi müdahale gerektiren durumlar yaratır. Kara mamba, sokması acil tedavi edilmediği takdirde %100 ölümcül olması nedeniyle dünyanın en tehlikeli yılanlarından biri olarak kabul edilir.
Hızlı bir müdahale olmaksızın, mamba zehrindeki nörotoksinler solunum felci ve kalp durması yoluyla bir saat içinde ölüme neden olabilir. Bu durum, bölgede her yıl yaşanan 30.000'den fazla yılan sokması ölümüne katkıda bulunur.
Mamba zehirlerinin, sinir reseptörlerini hedef alarak sinir sistemine saldırdığı belirtiliyor. Bu, beyinden kaslara giden sinyalleri engeller. Bu etki, kasların kasılamamasıyla kendini gösteren ve gevşek felç olarak bilinen bir durum yaratır. Mevcut antivenomlar bu belirtiye karşı etkili olmaktadır. Bu felç türü, dört mamba türünden batı yeşili, Jameson mambası ve kara mambasının zehirleri tarafından tetiklenir.
Ancak mamba zehirlerinin ikinci bir etki şekli daha vardır: Kasları sinyal ile aşırı yükleyerek kontrolsüz spazmlara neden olur. Bu duruma ise sert veya spastik felç denir. Gevşek felçte hastanın nefes alamaması diyaframın tamamen gevşemesindense, spastik felçte diyaframın aşırı kasılması nedeniyle nefes alamaz hale gelir.
Tarihsel olarak, sert felce neden olan nörotoksinlerin yalnızca dördüncü tür olan doğu yeşili mambasının zehrinde bulunduğu düşünülüyordu. Diğer üç mambanın zehirlerinin ise sadece gevşek felce neden olduğu varsayılıyordu. Ancak araştırmalar, sert felcin diğer türlerde de arka planda mevcut olduğunu gösterdi.
Araştırmacılar, dört mamba türünün sinir sistemine nasıl saldırdığını ve Afrika'da ticari olarak bulunan üç antivenomun bu etkileri ne kadar baskıladığını test etti. Laboratuvar hayvanlarının nöromüsküler dokuları üzerinde yapılan deneylerde, doğu yeşili mamba zehrinin spazmlara neden olduğu, diğer mambaların zehirlerinin ise ilk başta görünür bir etki yaratmadığı ancak kasların kasılmasını engelleyerek tepki alınmasını engellediği gözlemlendi.
Kullanılan üç antivenom, tüm mamba türlerindeki gevşek felç etkilerini başarıyla tedavi ederek kasların yeniden kasılmasını sağladı. Ancak bazı vakalarda, bu durum sert felcin ortaya çıkmasına neden oldu ve antivenomların bu duruma karşı etkinliği düşük kaldı. Mambaların ısırdığı insanlarda spastik felç ölümcül olabilse de, gevşek felcin genellikle daha güçlü bir etkiye sahip olduğu ve daha tehlikeli olduğu belirtiliyor.
Kara mambanın zehrinin bile, farklı coğrafyalardan gelen yılanlarda farklılık gösterdiği ve dokuları etkileme biçimleri ile antivenomlara verdikleri tepkilerin değişkenlik gösterdiği de araştırmada yer aldı.
Bölgesel zehir farklılıkları hakkında bilgi sahibi olmanın, türün hangi coğrafyadan geldiğine bakılmaksızın tüm tıbbi açıdan önemli toksinlere karşı antikorlar içeren antivenomlar tasarlamak için gerekli olduğu vurgulanıyor. Bu çalışmanın önemi, antivenomların etkili olabilmesi için her iki toksin türünü de nötralize etmesi gerektiği gerçeğini ortaya koyuyor.
Gelecekte kara mambası üzerinde daha kapsamlı çalışmalar yapılması planlanıyor. Bu çalışmalarla, belirli bir bölgede hangi antivenomun daha iyi performans gösterdiği daha hassas bir şekilde haritalanarak, hekimlere kanıta dayalı klinik yönetim stratejilerinin tasarımı için kritik veriler sunulması hedefleniyor.
