Son dönemlerde sosyal medyada popülerliği artan bitkisel takviyelere dikkat çekici bir örnek yaşandı. 57 yaşındaki bir kadın, popüler bitkisel takviye zerdeçalı aşırı dozda kullanması sonucu karaciğerinde ciddi hasar meydana gelince altı gün hastanede yattı.
Kadının ifadesine göre, bir sosyal medya platformunda bir uzmanın zerdeçalın iltihap ve eklem ağrılarına iyi geldiğini belirtmesi üzerine günde 2.250 mg zerdeçal kapsülü kullanmaya başladı. Ancak Dünya Sağlık Örgütü'nün kabul edilebilir günlük dozu, kilogram başına 3 mg'a kadar. Örneğin, 68 kilogramlık bir yetişkin için bu miktar günde yaklaşık 204 mg'a denk geliyor. Oysa bahsi geçen kadın, tavsiye edilen dozun tam 10 katından fazlasını alıyordu.
Birkaç hafta sonra kadın, mide ağrısı, mide bulantısı, yorgunluk ve idrar renginde koyulaşma gibi belirtilerle karşılaştı. Genel olarak kendini iyi hissetmediğini belirtti. Zerdeçal kaynaklı toksisite olasılığına dair bir haber izledikten sonra, yaşadığı belirtileri kullandığı takviyeyle ilişkilendirdi ve acil servise başvurdu. Kan testleri, karaciğer enzim seviyelerinin normal sınırın tam 60 katı olduğunu gösterdi; bu da karaciğer hasarının ciddiyetini ortaya koydu. İlk hastanenin ardından daha gelişmiş bir merkeze sevk edilen kadının doktoru, hastanın “tam karaciğer hasarı ve karaciğer yetmezliğine, yani karaciğer nakline bir adım uzaklıkta” olduğunu belirtti.
Nadir Görülen Toksisite Vakaları Artıyor
Genellikle yemeklerde kullanılan ve altın sarısı rengiyle bilinen zerdeçal, gıda olarak tüketildiğinde zararlı değildir. Ancak bitkisel takviyelerin popülerleşmesi ve dozajların artmasıyla birlikte, doktorlar bu baharatın neden olduğu karaciğer hasarı vakalarında artış olduğunu rapor ediyor. Her ne kadar genel olarak nadir görülse de, zerdeçalın bitkisel kaynaklı karaciğer hasarlarının en yaygın nedenlerinden biri haline geldiği belirtiliyor.
Zerdeçalın karaciğere tam olarak nasıl zarar verdiği henüz net değil. Ancak araştırmacılar, takviyelerde zerdeçalın altın rengini veren kurkumin adlı bileşenin biyoyararlanımını (vücut tarafından emilimini) önemli ölçüde artıran karabiber (piperin) eklendiğini belirtiyor. Bir araştırmada, zerdeçala 20 mg piperin eklenmesinin biyoyararlanımı 20 kat artırdığı gözlemlenmiştir. Ayrıca, bazı veriler, baharatın nadir toksisitesinin, kurkuminin neden olduğu anormal bağışıklık tepkileriyle bağlantılı olabileceğini, bunun da bağışıklık hücrelerinin karaciğere saldırmasına yol açabileceğini düşündürüyor.
Hasarın nasıl meydana geldiğine bakılmaksızın, etkilenen kişilerde genellikle yorgunluk, mide bulantısı ve iştahsızlık gibi belirtiler gelişiyor, ardından koyu idrar ve sarılık görülüyor. Neyse ki, karaciğer hasarı vakalarının çoğu, kişi zerdeçal almayı bıraktığında kendiliğinden düzeliyor.
Bahsi geçen kadın hala iyileşme sürecinde olsa da, doktoru karaciğerinin toparlandığını bildirdi. Doktoru “Karaciğer affedici bir organdır” yorumunu yaptı. Ancak kadın, "Bir daha asla vücuduma hiçbir takviye almayacağım" diyerek bu deneyiminden ders çıkardığını belirtti.
Unutulmamalıdır ki, takviye endüstrisi birçok ülkede yeterince düzenlenmemiştir ve ürünler genellikle yetkili kurumlar tarafından onaylanmamaktadır. Vaat edilen sağlık faydaları çoğu zaman yetersiz veya düşük kaliteli araştırmalara dayanmaktadır. Zerdeçal ve kalsiyum gibi bazı takviyelerin yüksek dozlarda alınması zararlı sonuçlar doğurabilir. Bu nedenle, herhangi bir takviye kullanmadan önce mutlaka bir sağlık uzmanına danışmak büyük önem taşımaktadır.
