Otizm, bireylerin beyinlerinin gelişimi ve işleyişini etkileyen, davranış, iletişim ve sosyal etkileşimleri etkileyen nörogelişimsel bir durumdur. Ayrıca, yürüyüş analizi olarak bilinen hareket ve yürüme biçimlerinizde de farklılıklar gösterebilir.
Artık otizm spektrum bozukluğu tanısı için bir destekleyici tanı özelliği olarak kabul edilen "farklı bir yürüyüş tarzı"nın varlığı, Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabı'nda listelenmektedir.
Peki, Bu Nasıl Görünüyor?
Otizmli bireylerde en belirgin yürüyüş farklılıkları şunlardır:
- Parmak ucunda yürüme, ayakların ön kısımları üzerinde yürüme
- İçe basma, bir veya her iki ayağın içe dönük olarak yürümesi
- Dışa basma, bir veya her iki ayağın dışa dönük olarak yürümesi
Yapılan araştırmalar, daha ince farklılıkları da ortaya koymuştur. Otizmli bireylerle yapılan 30 yıllık araştırmaları özetleyen bir çalışma, yürüyüşün aşağıdaki özelliklerle karakterize edildiğini bildirmektedir:
- Daha yavaş yürüme
- Daha geniş adımlar atma
- Ayak yerden kesildiğinde daha uzun süre "destek" fazında kalma
- Her adımı tamamlama süresinin uzaması
Otizmli bireyler, adım uzunlukları ve hızlarının yanı sıra yürüme hızlarında da önemli kişisel değişkenlik gösterirler.
Yürüyüş farklılıkları ayrıca denge, koordinasyon, duruş stabilitesi ve el yazısı gibi diğer motor farklılıklarla birlikte görülme eğilimindedir. Otizmli bireyler bu diğer motor beceriler için desteğe ihtiyaç duyabilirler.
Yürüyüş Farklılıklarının Nedenleri Nelerdir?
Bu farklılıklar büyük ölçüde beyin gelişimindeki, özellikle bazal ganglionlar ve beyincik olarak bilinen bölgelerdeki farklılıklardan kaynaklanmaktadır. Bazal ganglionlar, duruş değişimini de içerecek şekilde hareketlerin sıralanmasından genel olarak sorumludur. Yürüyüşünüzün zahmetsiz, akıcı ve otomatik görünmesini sağlarlar. Beyincik ise duruş stabilitesini korumak için görsel ve propriyoseptif bilgileri (vücudun pozisyonunu ve hareketini algılama) kullanarak hareketleri ayarlar ve zamanlar. Hareketin kontrollü ve koordineli olmasını sağlarlar.
Bu beyin bölgelerindeki gelişimsel farklılıklar, bu bölgelerin görünümü (yapıları), çalışma biçimleri (işlevleri ve aktivasyonları) ve diğer beyin bölgeleriyle nasıl "konuştukları" (bağlantıları) ile ilişkilidir. Bazı araştırmacılar otizmli yürüyüşün gelişimde gecikmeden kaynaklandığını öne sürerken, artık yürüyüş farklılıklarının yaşam boyu devam ettiğini biliyoruz. Hatta bazı farklılıklar yaşla birlikte daha belirgin hale gelir.
Beyin temelli farklılıklara ek olarak, otizmli yürüyüş aynı zamanda bireyin genel motor, dil ve bilişsel yetenekleri gibi faktörlerle de ilişkilidir. Daha karmaşık destek ihtiyaçları olan bireylerde, dil ve bilişsel zorlukların yanı sıra daha belirgin yürüyüş veya motor farklılıklar olabilir. Motor düzensizlik, duyusal veya bilişsel aşırı yüklenmeyi gösterebilir ve bireyin ek destek veya mola alabileceği faydalı bir işaret olabilir.
Nasıl Yönetilir?
Tüm farklılıkların tedavi edilmesi gerekmez. Bunun yerine, klinisyenler bireyselleştirilmiş ve hedefe yönelik bir yaklaşım benimserler. Bazı otizmli bireylerde test sırasında gözlemlenebilen ince yürüyüş farklılıkları olabilir. Ancak bu farklılıklar kişinin günlük yaşama katılımını etkilemiyorsa, destek gerektirmezler.
Otizmli bir bireyin, günlük yaşamı üzerinde işlevsel bir etkisi olan yürüyüş farklılıkları için destekten faydalanma olasılığı yüksektir. Bu durum şunları içerebilir:
- Düşme riskinin artması veya sık düşmeler
- Keyif aldığı fiziksel aktivitelere katılmada zorluk
- Aşil ve baldır kaslarında gerginlik veya ayak veya sırt gibi diğer bölgelerde ilişkili ağrı gibi fiziksel sonuçlar
Bazı çocuklar motor beceri gelişiminde destekten faydalanabilir. Ancak bu, klinikte olmak zorunda değildir. Çocuklar zamanlarının büyük bir bölümünü okulda geçirdiğinden, okul günü boyunca hareket fırsatlarını entegre eden programlar, otizmli çocukların klinik dışında ve akranlarıyla birlikte motor beceriler geliştirmelerini sağlar. Örneğin, sınıfta öğrencileri harekete geçiren Joy of Moving Programı geliştirilmiştir.
Topluluk temelli müdahale çalışmalarımız, spor veya dans gibi topluluk temelli müdahalelere katıldıktan sonra otizmli çocukların hareket yeteneklerinin gelişebileceğini göstermektedir. Topluluk temelli destek modelleri, otizmli çocukları hareket etme biçimleri konusunda yetkilendirir, farklı hareket etme biçimlerini düzeltilmesi gereken bir sorun olarak görmekten ziyade.
Bundan Sonra Neler Olacak?
Otizmli yürüyüş hakkında geniş bir düzeyde çok şey öğrenmiş olsak da, araştırmacılar ve klinisyenler bireysel değişkenliğin neden ve ne zaman meydana geldiğini daha iyi anlamak için hala çaba göstermektedir. Ayrıca, bireylerin gelişimleri sırasında hareket tarzlarını nasıl en iyi şekilde destekleyeceğimizi de belirlemeye devam ediyoruz. Bununla birlikte, fiziksel aktivitenin otizmli okul öncesi çocuklarda sosyal becerileri ve davranışsal düzenlemeyi geliştirdiğine dair artan kanıtlar bulunmaktadır.
Bu nedenle, devletlerin ve bölgelerin, hükümetler Ulusal Engelli Sigortası (NDIS) dışında destekler geliştirirken, otizmli çocuklar ve akranları için daha fazla topluluk temelli temel desteklere yönelmesi teşvik edicidir.
