Yıldızının çekim alanında ölümcül bir yörüngeye giren devasa bir gezegen, yıldız sistemlerinin sırlarını çözmek için önemli bir ipucu sunuyor. Ancak bu dünya için henüz kaderi kesinleşmiş değil; gelecekte iki farklı ölüm senaryosu ve bir de 'yeniden doğuş' olasılığı bulunuyor.
Söz konusu ötegezegen, Jüpiter'den beş kat daha fazla kütleye sahip olan ve Güneş sistemimizden yaklaşık 870 ışık yılı uzaklıktaki TOI-2109b. Gezegen, ana yıldızı TOI-2109'a o kadar yakın yörüngede dönüyor ki, bir yılı sadece 16 saat sürüyor.
Bu özellikleri, TOI-2109b'yi nadir görülen 'ultra-sıcak Jüpiterler' sınıfına dahil ediyor. Bu tür gezegenler, bilinen ötegezegen katalogundaki 5.000'den fazla dünya arasında yaklaşık 500'de bir oranında bulunuyor. Ancak TOI-2109b, bu inanılmaz derecede sıcak ve yıldızına yapışık dünyalar arasında bile dikkat çekiyor.
Bilim insanları, bu gezegenin yıldızına doğru spiralleşerek ilerlemesinin (yörünge çürümesi) incelenmesi için mükemmel bir laboratuvar olduğunu belirtiyor.
TOI-2109b'nin Üç Kaderi
Araştırmacılar, TOI-2109b'yi, NASA'nın Transiting Exoplanet Survey Satellite (TESS) ve Avrupa Uzay Ajansı'nın (ESA) Cheops uzay görevi gibi çeşitli teleskoplardan elde edilen arşiv verilerini kullanarak inceledi. Bu veriler, 2010'dan 2024'e kadar olan dönemde gezegenin ana yıldızının önünden geçişlerini kapsıyordu.
Mevcut veriler, gezegenin yörüngesinde küçük bir değişim olduğunu ve bu değişimlerin modellerle örtüştüğünü gösteriyor. Yapılan tahminler, TOI-2109b'nin yörüngesinin önümüzdeki üç Dünya yılı içinde yaklaşık 10 saniye kadar kısalacağını ortaya koyuyor. Bu küçük bir değişim gibi görünse de, gezegenin ana yıldızına doğru spiral çizerek ilerlediğinin kanıtı niteliğinde.
Ancak TOI-2109b'nin nihai kaderi belirsizliğini koruyor çünkü bu ölüm spiralinin üç olası sonucu bulunuyor.
Birinci ve en dramatik son senaryoda, ultra-sıcak Jüpiter ana yıldızına dalacak. Bu durum, gezegenin yörünge çürümesinin hızlanmasıyla gerçekleşecek. Bu senaryoda gezegen, yıldız tarafından tamamen yutulup yok olacak ve bu olay, kırmızı dev bir yıldızın içine düşen gaz devi bir gezegenin yol açtığı parlak ışıkla benzerlik gösterecek.
İkinci olası kader, ilkinden biraz daha az dramatik ancak yine de yıkıcı olacak. Bu senaryoda, gezegenin yörünge çürümesi devam ederken, ana yıldızının çekim gücü gezegen içinde yıkıcı gelgit kuvvetleri oluşturacak. Bu kuvvetler, TOI-2109b'yi adeta parçalara ayıracak. Gezegenin küresel şeklini koruyamayacak kadar dağılacağı tahmin ediliyor.
Üçüncü bir olasılık ise gezegenin yok olmak yerine dönüşüm geçirmesi. Bu üçüncü senaryoda, ultra-sıcak Jüpiter'in maruz kaldığı yoğun radyasyon, 'foto-buharlaşma' adı verilen bir süreçle gezegenin gaz halindeki dış katmanlarını soyacak. Bu durum, TOI-2109b'nin kayalık iç çekirdeğini ortaya çıkaracak. Gezegenin küçülmesi durumunda, daha az kütleye sahip olacağı için yıldızın gelgit kuvvetlerinden kurtulup kayalık bir 'süper-Dünya' olarak varlığını sürdürmesi mümkün.
Araştırmacılar, önümüzdeki üç ila beş yıl boyunca TOI-2109b'yi izlemeye devam edecekler. Bu gözlemler, bu kaderi belirginleşen dünyanın nihai sonunu netleştirecek.
TOI-2109b'nin incelenmesi, sadece bu gezegenin kaderiyle ilgili değil, aynı zamanda sıcak Jüpiterlerin nasıl evrimleştiğini ve gezegenlerin ana yıldızlarına doğru göç ederken neler olduğunu anlamak için de önemli veriler sunuyor. Bu tür olayların, birçok başka güneş sisteminin hikayesini aydınlatabileceği düşünülüyor.
