Yeni bir araştırmaya göre, Doğu Afrika'nın derinliklerinde erimiş kaya kütleleri ritmik olarak yükseliyor.
Bu "kalp atışı gibi" yükselen sıcak manto kütlesi, tektonik levhaların hareketiyle tetikleniyor ve bölgeyi yavaşça birbirinden ayırıyor. Bu ayrılma süreci, Aden Körfezi ve Kızıldeniz yakınlarında yeni bir okyanusun oluşmasına zemin hazırlıyor.
Araştırmayı yürüten bilim insanları, derin manto yükselmelerinin üzerindeki tektonik levhaların hareketiyle yakından ilişkili olduğunu bulduklarını belirtiyor. Bu durumun yüzeydeki volkanizma, deprem aktivitesi ve kıtaların birbirinden ayrılması gibi süreçleri yorumlamamız açısından derin çıkarımları olduğu vurgulanıyor.
Manto kütlesi, Etiyopya'nın Afar bölgesinin altında, üç tektonik levhanın kesişim noktasında yer alıyor. Bu levhalar arasındaki yarıkların (riftlerin) hepsi farklı yaşlarda ve farklı hızlarda değişiyor; bazıları yeni okyanuslar oluşturma sürecindeyken, diğerleri Afrika'nın altındaki yerkabuğunu ayırıyor. Ancak manto kütlesinin yapısı, hareketi ve bu hareketleri yönlendiren kuvvetler tam olarak anlaşılamamıştı.
Bilim insanları, yerkabuğunun ve altındaki manto kütlesinin yapısını incelemek için Afar bölgesinden 130'dan fazla volkanik kaya örneğinin kimyasal bileşimini analiz etti. Bu örnekler, yüzeyin altındaki erimiş kayanın derinliği ve bileşimi hakkında bilgi sağladı. Ekip ayrıca, bölgenin farklı türdeki manto hareketlerine nasıl tepki verebileceğini belirlemek için bilgisayar modelleri kullandı ve bu tepkileri mevcut jeolojik verilerle karşılaştırdı.
Araştırmacılar, üç yarığın da altında tek bir manto kütlesi olduğunu ancak kimyasal bileşiminin tekdüze olmadığını keşfetti. Ayrıca, erimiş kayanın ritmik olarak yukarı doğru dalgalandığını ve arkasında belirgin kimyasal izler bıraktığını buldular.
Bilim insanları, bu kimyasal izlerin manto kütlesinin "kalp atışı gibi" vuruşlar yaptığını gösterdiğini ifade ediyor. Bu vuruşların, üzerindeki levhanın kalınlığına ve ne kadar hızlı ayrıldığına bağlı olarak farklı davrandığı görülüyor. Örneğin, Kızıldeniz gibi daha hızlı yayılan yarık bölgelerinde, vuruşlar dar bir atardamardaki nabız gibi daha verimli ve düzenli ilerliyor.
Farklı yarık bölgelerindeki izler arasındaki değişen boşluklar, manto kütlesinin üzerindeki tektonik levhalara bağlı olarak farklı tepkiler verdiğini düşündürüyor. Litosferin (yerkabuğu ve üst mantonun birleşimi) daha kalın olduğu yerlerde, manto akışı engelleniyor ve izler daha sıkışık oluyor. Daha ince litosferin altında ise izler daha yayvan bir şekilde görülüyor.
Bu bulguların, yüzeydeki volkanik aktiviteyi anlamada bilim insanlarına yardımcı olabileceği belirtiliyor. Çalışma, derin manto hareketlerinin tektonik levhaların tabanının altında akabildiğini ve volkanik aktiviteyi tektonik levhanın en ince olduğu yerlerde yoğunlaştırmaya yardımcı olduğunu gösteriyor.
Araştırmayı yürüten ekip, Afar bölgesindeki gelecekteki çalışmaların, farklı levhaların altındaki manto akış hızını incelemeyi içerebileceğini ekliyor.
