Yeni bir çalışma, COVID-19 ve grip aşıları gibi bazı aşıların neden daha yaşlı yetişkinlerde gençlere göre daha az etkili olduğunu açıklamaya yardımcı oluyor. Bu bulgular, yaşlanmaya dair anlayışımızı temelden değiştirebilir.
Geleneksel olarak bilim insanları, yaşlı yetişkinlerde görülen aşı yanıtındaki azalmayı yaşla birlikte bağışıklık sisteminde meydana gelen bir gerilemeye bağlamıştır. Birçokları, bu gerilemenin bir nedeni olarak “inflammaging” olarak adlandırılan ve düşük seviyeli bağışıklık aktivasyonunun kalıcı hale gelmesi sürecini göstermiştir.
Ancak yaşlı ve genç yetişkinlerin bağışıklık sistemlerini karşılaştıran yeni bir çalışma, yaşla birlikte enflamasyonun biyolojik belirteçlerinde tutarlı bir artış olmadığını gösteriyor. Bunun yerine, yaşlanma T hücrelerini yeniden programlıyor gibi görünüyor. T hücreleri, B hücreleri adı verilen bir tür beyaz kan hücresini virüslere ve aşılara yanıt olarak antikor üretmeleri için eğiten önemli bağışıklık hücreleridir.
Bilimsel bir dergide yayınlanan bulgular, enflamasyonun daha önce düşünüldüğü kadar yaşlanma sürecinin temeli olmayabileceğini öne sürüyor. Araştırmacılar, enflamasyonun kişinin sadece yaşına bağlı olmayan bir şeyden kaynaklandığını düşünüyor.
Yaşlanma ve enflamasyon üzerine çalışan bir uzman, yeni bulguların “inflammaging” kavramına daha karmaşık bir bakış açısı getirdiğini belirtiyor. Bu uzmana göre, enflamasyonun yaşla birlikte artması sanayileşmiş toplumlarda ortalama olarak doğru olabilir, ancak herkes ve her topluluk için geçerli olmayabilir.
Ancak bu yeni çalışmaya katılanların tamamen sanayileşmiş bölgelerden seçilmiş olması nedeniyle, farklı ortamlarda benzer sonuçların elde edilemeyebileceği uyarısında bulunuluyor. Bu nedenle, enflamasyonun yaşla birlikte kesinlikle değişmediği sonucuna varmak yerine, tipik olarak beklediğimizden farklı davranan bir topluluk örneği olarak değerlendirilmesi gerektiği ifade ediliyor.
T Hücrelerindeki Değişimler Enflamasyonla Tetiklenmiyor
Yaşlı yetişkinlerin aşı yanıtlarını iyileştirmek amacıyla araştırmacılar, T hücrelerinin yaşla nasıl değiştiğini inceledi. Bu kapsamda, genç yetişkinler (25-35 yaş) ve daha yaşlı bir grup (55-65 yaş) karşılaştırıldı. İki yıl boyunca 96 sağlıklı gönüllü takip edildi, kan örnekleri alındı ve yıllık grip aşılamaları öncesi ve sonrası bağışıklık sistemleri izlendi. Ardından, bu araştırma 40 ila 90 yaşları arasında 234 yetişkin içeren ikinci bir grupla genişletildi.
Bağışıklık sistemini bu gruplar arasında incelemek için araştırmacılar, her bağışıklık hücresindeki RNA adı verilen genetik materyale bakmalarını sağlayan tek hücreli RNA dizilemesini kullandı. RNA, bir hücrenin belirli bir anda hangi proteinleri ürettiğini yansıtır. Ayrıca, kanda dolaşan proteinleri haritalayan yüksek boyutlu plazma proteomik ve moleküler “parmak izlerine” göre bağışıklık hücrelerini tanımlayan ve sayan spektral akış sitometrisi de kullanıldı.
Araştırmacılar, geçmiş enfeksiyonları “hatırlayan” ve bir sonraki sefer bir patojen ortaya çıktığında vücudun daha hızlı yanıt vermesine yardımcı olan hafıza T hücrelerinde belirgin farklılıklar tespit etti. Yaşlı yetişkinlerde, hafıza T hücrelerinin giderek artan bir kısmı, tehditlere verdikleri yanıtı değiştiren bir duruma geçiyor. Bu durum, B hücreleriyle olan etkileşimlerini değiştiriyor. Hafıza T hücreleri düzgün çalışmadığında, B hücreleri enfeksiyonlara veya aşılara yanıt olarak antikor üretmede daha az etkili hale geliyor. Buna karşılık, genç yetişkinlerin hafıza T hücreleri hızlı yanıt verme ve beklenen antikor yanıtını artırma konusunda ustaydı.
Bu bağışıklık değişiklikleri, enflamasyondan ve vücutta enfeksiyondan sonra kalıp sessizleşebilen, belirgin semptomlara neden olmayan latent virüs enfeksiyonlarından bağımsız olarak meydana geliyor gibi görünüyor. Bu tür virüs enfeksiyonlarının (örneğin sitomegalovirüs - CMV) yaşla birlikte bağışıklık sistemini zayıflattığı sıklıkla iddia edilse de, çalışma, CMV enfeksiyonu geçirmiş 65 yaş altı bireylerde daha hızlı bağışıklık yaşlanması veya artan enflamatuar protein seviyeleri olduğuna dair belirtiler olmadığını ortaya koydu.
Uzmanlar, bağışıklık sistemindeki en önemli değişikliklerin genellikle 65 yaşından sonra meydana geldiğini belirterek, 25-35 yaş ile 55-65 yaş arasındaki enflamasyon değişiminin görülmemesinin enflamasyonun yaşla değişmediğinden mi, yoksa yaşın yeterince ileri gitmemesinden mi kaynaklandığını sorguluyor. Araştırmacılar, bu bulguların ileride yaşa bağlı bağışıklık değişikliklerini telafi eden, böylece yaşlı yetişkinleri daha iyi koruyan aşılar tasarlamaya yardımcı olabileceğini belirtiyor. Ayrıca, yaşlılıkta bağışıklık fonksiyonunu eski haline getiren tedaviler tasarlamak için de sonuçların faydalı olabileceğini düşünüyorlar.
