Yapay zeka (YZ) algoritmaları, insan gözünün gözden kaçırdığı detayları fark etme konusunda giderek daha yetkin hale geliyor. 2023 yılında, bir YZ sinir ağı, ünlü ressam Raphael'e ait olduğu düşünülen bir tablodaki bir yüz detayında şaşırtıcı bir keşif yaptı: Bu yüz aslında Raphael tarafından resmedilmemişti.
Bahsi geçen yüz, Raphael'in Madonna della Rosa (Gül Meryem Ana) olarak bilinen eserinin sol üst köşesinde yer alan Aziz Yusuf'a aittir. Bilim insanları, uzun süredir bu tablonun Raphael'in bir eseri olup olmadığını tartışmaktaydı. Bir sanat eserinin kökenini kesin olarak belirlemek için çeşitli kanıtlara ihtiyaç duyulsa da, YZ algoritmasına dayanan yeni bir analiz yöntemi, tablonun bazı bölümlerinin başka bir sanatçı tarafından yapıldığı yönündeki görüşleri destekliyor.
Birleşik Krallık ve ABD'den araştırmacılar, İtalyan ustanın fırça izlerine sahip olduğu kesin olarak bilinen eserlerinin görsellerini kullanarak özel bir analiz algoritması geliştirdi. Bu algoritma, fırça darbeleri, renk paleti, gölgelendirme ve eserin her yönünü oldukça detaylı bir şekilde tanıyacak şekilde eğitildi. Algoritma, insan gözünün göremediği mikroskobik seviyedeki ayrıntıları bile görebiliyor.
Makine öğrenimi süreçleri genellikle çok sayıda örnek üzerinde eğitilmelidir. Bu durumda ekip, Microsoft tarafından geliştirilen ResNet50 mimarisini ve Geleneksel makine öğrenimi tekniklerinden Destek Vektör Makineleri'ni (SVM) kullandı. Bu yöntem, daha önce Raphael tablolarını tanımlamada %98 doğruluk oranına sahip olduğu gösterilmişti. Normalde bütün resimler üzerinde eğitilen bu sistem, bu kez eserin tek tek yüzlerine odaklanarak test edildi.
Tablodaki Meryem Ana, Çocuk İsa ve Vaftizci Yahya'nın Raphael tarafından yapıldığı teyit edilirken, Aziz Yusuf'un yüzü için aynı sonuç elde edilemedi. Araştırmacılar, tablonun orijinalliği üzerine yapılan önceki tartışmalarda, Aziz Yusuf'un yüzünün diğer figürlere göre daha az ustaca yapıldığına dair yorumlar olduğunu belirtiyor.
Algoritma, tablonun tamamı için kesin sonuç vermezken, bireysel bölümler üzerinde yapılan testlerde diğer tüm alanların Raphael'e ait olduğu, ancak Aziz Yusuf'un yüzünün büyük olasılıkla başka bir sanatçıya ait olduğu ortaya çıktı. Bu yüzün, Raphael'in öğrencilerinden Giulio Romano tarafından yapılmış olabileceği düşünülüyor. Bu durum, modern teknolojinin klasik sanat eserlerinin sırlarını ortaya çıkarmasının bir başka örneğidir.
Madonna della Rosa'nın 1518-1520 yılları arasında tuval üzerine yapıldığı tahmin ediliyor. 1800'lerin ortalarında sanat eleştirmenleri, tablonun tamamının Raphael tarafından yapılmamış olabileceğinden şüphelenmeye başlamıştı. Yapılan yeni araştırmalar, bu şüpheleri neredeyse kesin olarak kanıtlamış oldu. Ancak araştırmacılar, bu tür YZ sistemlerinin sanat uzmanlarının yerini almayacağını, onlara yardımcı olacağını vurguluyor. Sanat eserlerinin orijinalliğini belirleme süreci, kökeni, kullanılan pigmentler, eserin durumu gibi pek çok faktörü içeren kapsamlı bir inceleme gerektiriyor. Bu tür yazılımlar ise bu süreçte önemli bir araç olarak hizmet edebilir.
