Finansal piyasalarda işlem yapan algoritmaların, adeta bir işbirliği yaparcasına benzer stratejiler izleyerek fiyat manipülasyonuna yol açabileceği endişesi giderek artıyor. Yapay zeka destekli ticaret sistemlerinin, bazen 'yapay zeka' ve bazen de 'yapay aptallık' olarak adlandırılabilecek mekanizmalarla örtülü bir anlaşmaya varabileceği yönündeki araştırmalar, bu konuyu yeniden gündeme taşıdı.
Yapılan bir akademik çalışmaya göre, yapay zeka algoritmaları, piyasa verilerini ve geçmiş trendleri analiz ederek alım satım kararları alıyor. Bu algoritmaların öğrenme süreçlerindeki bazı özellikler, kendiliğinden bir 'işbirliği' davranışına yol açabiliyor. Araştırmacılar, bu durumu iki ana mekanizma üzerinden açıklıyor: Birincisi, fiyat hareketlerine dayalı tetikleyici stratejiler; ikincisi ise öğrenme sürecindeki aşırı budama (over-pruning) eğilimi. Bu iki mekanizma, sırasıyla 'yapay zeka kaynaklı işbirliği' ve 'yapay aptallık kaynaklı işbirliği' olarak tanımlanıyor.
Özellikle 'yapay aptallık' olarak adlandırılan durum, algoritmaların riskten kaçınma eğilimini güçlendirerek daha muhafazakar stratejiler benimsemesine neden oluyor. Bu da, piyasa kurallarının amaçladığı rekabetçi ortamı zedeleyebiliyor. Uzmanlar, yapay zekanın sadece örüntü tanımaya dayanması durumunda, mantıksal ve stratejik düşünceye benzer davranışlar sergileyebileceğini belirtiyor. Bu durum, finansal regülatörler için önemli bir zorluk teşkil ediyor.
Örneğin, bir algoritmanın ani ve riskli alım satımlardan kaçınma eğilimi, yapay aptallık olarak görülebilir. Ancak bu durum, aynı zamanda piyasada yapay zeka kaynaklı bir işbirliğinin de önünü açabilir. Çünkü algoritmalar, belirli piyasa koşullarına benzer tepkiler vermeye başlayarak, sanki aralarında anlaşmış gibi bir görüntü çizebilirler. Bu durum, piyasa düzenleyicilerinin yapay zekanın agresif hamlelerini engellemeye çalışırken, aynı zamanda onun aşırı temkinli davranmasına yol açma riskini de beraberinde getiriyor.
Şu an için bu bulguların finansal piyasalarda fiilen gerçekleştiğine dair kesin bir kanıt bulunmuyor. Ancak simüle edilmiş piyasalarda yapılan deneyler, yapay zeka tabanlı algoritmaların bu tür davranışları sergileyebileceğini gösteriyor. Bu da, hem bu algoritmaları geliştiren firmalar hem de piyasaları denetleyen kurumlar için önemli bir meydan okuma anlamına geliyor.
