Teknoloji dünyasında yapay zeka (YZ) yetenekleri için kıyasıya bir rekabet yaşanıyor ve bu rekabet, geçmişin en büyük bilimsel başarıları sırasında ödenen maaşları bile gölgede bırakacak seviyelere ulaştı. Meta'nın yapay zeka araştırmacısı Matt Deitke'ye dört yıl için 250 milyon dolar, yani yıllık ortalama 62,5 milyon dolar ve ilk yıl için potansiyel olarak 100 milyon dolar teklif etmesi, bilim ve teknoloji alanındaki geçmiş tazminat rekorlarının tamamını paramparça etti. Bu rakamlar, 20. yüzyılın en büyük bilimsel dönüm noktalarının geliştirilmesi sırasındaki maaşları bile geride bırakıyor.
Deitke'nin, görselleri, sesleri ve metinleri aynı anda işleyebilen çok modlu YZ sistemleri geliştirme konusundaki uzmanlığı, Meta gibi şirketlerin hedefi haline gelmesine neden oldu. Hatta Meta CEO'sunun başka bir isimsiz YZ mühendisine birkaç yıl içinde ödenecek 1 milyar dolarlık bir teklif sunduğu da konuşuluyor. Peki, bu astronomik rakamların ardında ne yatıyor?
Bu dudak uçuklatan ücretler, teknoloji şirketlerinin yapay genel zeka (AGI) veya insan seviyesinde veya ötesinde entelektüel görevleri yerine getirebilen makineler olan "süper zeka" yaratma yarışında ne kadar büyük bir risk aldığını gösteriyor. Meta, Google, OpenAI ve diğer büyük oyuncular, bu çığır açıcı gelişmeyi ilk başlatanın trilyon dolarlık pazarlara hakim olabileceğine inanıyor. Bu vizyonun ne kadar gerçekçi olduğu tartışılsa da, YZ yetenekleri için tazminatları benzeri görülmemiş seviyelere taşıdığı bir gerçek.
Bu maaşları tarihsel bir perspektife oturtmak gerekirse; II. Dünya Savaşı'nı sona erdiren Manhattan Projesi'ni yöneten J. Robert Oppenheimer, 1943'te yıllık yaklaşık 10.000 dolar kazanıyordu. Bu rakam, günümüz enflasyonuna göre yaklaşık 190.865 dolara denk geliyor; bu da günümüzde kıdemli bir yazılım mühendisinin kazancına yakın bir miktar. Doktora programından ayrılan 24 yaşındaki Deitke ise atom bombasını geliştirirken Oppenheimer'ın kazandığının yaklaşık 327 katını kazanacak.
Hatta pek çok üst düzey sporcu bile bu rakamlara yetişemiyor. Deitke'nin Meta ile yaptığı anlaşma, birçok NBA yıldızının sözleşmesinden daha yüksek. Ancak futbol süperstarı Cristiano Ronaldo'nun bu yıl dünyanın en çok kazanan sporcusu olarak 275 milyon dolar kazanacağı düşünüldüğünde, durum biraz daha farklı bir boyut kazanıyor. Bu durum, YZ yetenekleri için bir "NBA tarzı" pazar oluştuğu yorumlarına neden oluyor; ancak YZ araştırmacıları, NBA yıldızlarından daha fazla kazanıyor.
"Süper zeka"ya Doğru Yarış
Meta CEO'su, süper zekanın her şeyi geliştireceğine inandıkları için yapay zeka yeteneklerine para harcamaya devam edeceklerini belirtiyor. Açıklanan bir mektupta, süper zekayı bireysel güçlenmeyi sağlayacak heyecan verici yeni bir çağ olarak tanımlıyor, ancak süper zekanın ne olduğunu tam olarak tanımlamaktan kaçınıyor.
Şirketler, YZ araştırmacılarını sadece iyi maaş alan profesyoneller olarak değil, yeri doldurulamaz varlıklar olarak görüyor. Eğer şirketler haklıysa, yapay genel zekaya ilk ulaşan, sadece daha iyi bir ürüne değil, aynı zamanda sayısız yeni ürün icat edebilecek veya milyonlarca bilgili işçinin işini otomatikleştirebilecek bir teknolojiye sahip olacak. Bu tür bir teknolojiye sahip olan şirket, tarihin en zengin şirketi olabilir.
Bu nedenle, geçmişteki teknoloji devlerinin en yüksek maaşlarının bile günümüz YZ araştırmacılarının aldığı tekliflerle karşılaştırıldığında mütevazı kalması şaşırtıcı değil. IBM'in efsanevi CEO'su Thomas Watson Sr., 1941'de 517.221 dolar kazanıyordu (bugünün dolarıyla yaklaşık 11,8 milyon dolar). Modern bir YZ araştırmacısının paketi, Watson'ın kazancının beş katından fazlasını temsil ediyor.
Geçmişteki bilimsel başarıların işbirliğine dayalı doğası göz önüne alındığında, bu karşılaştırma daha da çarpıcı hale geliyor. Bell Labs'ın altın çağında, transistör, bilgi teorisi ve diğer temel teknolojilerin geliştirildiği dönemde, laboratuvar yöneticisi en düşük ücretli çalışanın yaklaşık 12 katı kazanıyordu. Bu sırada, modern iletişimin matematiksel temelini oluşturan bilgi teorisini yaratan Claude Shannon, standart bir profesyonel maaşıyla çalışıyordu.
Fairchild Semiconductor'ı kurmak için William Shockley'den ayrılan ve Silikon Vadisi'nin doğuşunu sağlayan "Hain Sekizli"nin, şirketi başlattıklarında sadece 800 hisseyi paylaştıkları biliniyor. Tüm şirket için aldıkları 1,38 milyon dolarlık başlangıç fonu (bugünün parasıyla yaklaşık 16,1 milyon dolar), tek bir YZ araştırmacısının şu anda kazandığının küçük bir kısmı.
Uzay Yarışı Maaşları Bile Çok Daha Ucuzdu
Apollo programı da çarpıcı bir karşılaştırma sunuyor. Aya ilk ayak basan insan Neil Armstrong, yıllık yaklaşık 27.000 dolar kazanıyordu (bugünün parasıyla yaklaşık 244.639 dolar). Mürettebat arkadaşları Buzz Aldrin ve Michael Collins ise daha az kazanıyordu. Şu anki NASA astronotları ise yıllık 104.898 ila 161.141 dolar arasında bir maaş alıyor. Meta'nın YZ araştırmacısı, Armstrong'un bir yılda kazandığından fazlasını sadece üç günde kazanacak.
Apollo programının roketlerini ve görev kontrol sistemlerini tasarlayan mühendisler de bugünün standartlarına göre mütevazı maaşlar alıyorlardı. 1970 tarihli bir NASA teknik raporuna göre, 1966'da yeni mezun bir mühendis yıllık 8.500 ila 10.000 dolar (bugünün parasıyla yaklaşık 84.622 ila 99.555 dolar) arasında bir maaşla işe başlıyordu. On yıllık deneyime sahip tipik bir mühendis ise yıllık yaklaşık 17.000 dolar (bugünün parasıyla 169.244 dolar) kazanıyordu. 20 yıllık deneyime sahip en iyi mühendisler bile bugünün dolarıyla yıllık yaklaşık 278.000 dolarlık bir maaş zirvesine ulaşıyordu.
YZ Yetenek Pazarı Neden Farklı?
Teknik yetenekler ilk kez bu kadar yüksek ücretlerle ödüllendirilmiyor. 2012'de, Toronto Üniversitesi'nden üç akademisyenin YZ araştırması yayınlamasının ardından, Google tarafından 44 milyon dolara (bugünün parasıyla yaklaşık 62,6 milyon dolar) transfer oldular. 2014'e gelindiğinde, bir Microsoft yöneticisi YZ araştırmacısı maaşlarını NFL çeyrek oyuncu sözleşmeleriyle karşılaştırıyordu. Ancak bugünün rakamları, o emsalleri bile geride bırakıyor.
Bu eşi görülmemiş tazminat patlamasını açıklayan birkaç faktör var. 19. yüzyılın sonlarındaki "Gilded Age" dönemiyle görülen sanayileşme ve servet yoğunlaşmasının yeni bir evresindeyiz. Önceki bilimsel çabaların aksine, bugünkü YZ yarışı, çok sınırlı bir yetenek havuzu için trilyon dolarlık değerlemelere sahip birden fazla şirketi içeriyor. Özellikle Deitke'nin uzmanlaştığı çok modlu YZ gibi alanlarda, en yetenekli YZ sistemlerinde çalışmak için gereken özel uzmanlığa sahip yalnızca küçük bir araştırmacı grubu bulunuyor. Ayrıca, YZ konusunda yaşanan abartı, teknolojide "bir sonraki büyük şey" olarak görülüyor.
Ekonomik olarak da geçmiş projelerden temelden farklılaşıyor. Manhattan Projesi'nin toplam maliyeti (enflasyona göre ayarlanmış haliyle) 34,4 milyar dolardı, oysa Meta tek başına yıllık on milyarlarca doları YZ altyapısına harcamayı planlıyor. Yaklaşık 2 trilyon dolarlık piyasa değerine sahip bir şirket için, yapay genel zekayı ilk elde etmenin potansiyel getirisi, Deitke'nin tazminat paketinden çok daha fazlası.
Bir yönetici, "Eğer ben Zuckerberg olsaydım ve sadece sermaye harcamaları için bir yılda 80 milyar dolar harcıyorsam, şirketi bir üst seviyeye taşımak için gerçekten dünya standartlarında bir ekip kazanmak için daha fazla, örneğin 5 milyar dolar daha harcamak değer mi? Cevap açıkça evet" dedi.
Genç araştırmacılar, teklif detaylarını ve müzakere stratejilerini paylaşmak için özel sohbet grupları kullanıyorlar. Bazıları gayri resmi aracılarla çalışıyor. Şirketler sadece büyük nakit ve hisse senedi paketleri sunmakla kalmıyor, aynı zamanda hesaplama kaynakları da sağlıyor. Bazı potansiyel işe alınanlara, YZ geliştirmeyi destekleyen özel çipler olan 30.000 GPU tahsis edileceği belirtiliyor.
Ayrıca, teknoloji şirketleri, kazananın medeniyeti yeniden şekillendirebileceği bir silahlanma yarışında olduklarına inanıyorlar. Manhattan Projesi veya Apollo programı gibi belirli ve sınırlı hedeflere sahip olmanın aksine, yapay genel zeka yarışı açıkça bir tavanı olmayan bir yarış. İnsan zekasına rakip olabilen bir makine, teorik olarak kendini geliştirebilir ve araştırmacıların "zeka patlaması" olarak adlandırdığı, potansiyel olarak zincirleme keşifler sunabilecek bir durum yaratabilir.
Bu şirketlerin insanlığın nihai işgücü değiştirme teknolojisini mi inşa ettiği yoksa sadece bir abartıyı mı kovaladığı hala açık bir soru olsa da, Neil Armstrong'un Ay görevine aldığı ve bugünün parasıyla yaklaşık 70,51 dolara denk gelen günlük 8 dolarlık harcırahın çok ilerisine geldiğimiz kesin. Deitke'nin Meta'nın teklifini kabul etmesinin ardından, bir şirket ortağı sosyal medyada şaka yollu, "Matt'in gelecek yılki özel adasına katılmayı dört gözle bekliyoruz" dedi.
