Okulda öğretmenlerimizin 'yaptığın işlemleri göster' dediğini hatırlar mısınız? Bazı yeni nesil yapay zeka modelleri de tam olarak bunu yapmayı vadediyor. Ancak yapılan yeni bir araştırma, bu modellerin gösterdiği 'işlemlerin' bazen yanıltıcı olabileceğini veya sonuca ulaşmak için kullanılan gerçek süreçten kopuk olabileceğini ortaya koyuyor.
Önde gelen yapay zeka geliştiricilerinden birinin yaptığı yeni araştırma, özellikle 'simüle edilmiş akıl yürütme' (Simulated Reasoning - SR) yeteneğine sahip modelleri inceliyor. Yakın zamanda yayınlanan bir araştırma makalesine göre, bu SR modelleri, 'akıl yürütme' süreçlerini göstermek için tasarlanmış özelliklere sahip olmalarına rağmen, dışarıdan yardım aldıklarını veya kestirme yollar kullandıklarını sıklıkla gizliyorlar.
SR modellerini anlamak için 'Düşünce Zinciri' (Chain-of-Thought - CoT) kavramını bilmek gerekiyor. CoT, yapay zekanın bir problemi çözerkenki simüle edilmiş düşünce sürecini adım adım gösteren metin çıktılarıdır. CoT'nin amacı, bir insanın karmaşık bir görevi çözerken 'sesli düşünme' şeklini taklit etmektir. Bu çıktılar, hem modelin performansını artırmak hem de şeffaflık sunmak açısından değerlidir – ancak yalnızca modelin cevabını etkileyen faktörleri dürüstçe yansıttıkları takdirde.
Yapay zeka modelinin bu adımları üretmesi, sadece karmaşık görevlerde daha doğru çıktılar üretmek için değil, aynı zamanda sistemlerin iç işleyişini izleyen 'yapay zeka güvenliği' araştırmacıları için de değerli bulunuyor. İdeal olarak, bu 'düşünce' dökümünün hem insanlar tarafından anlaşılır (okunabilir) hem de modelin gerçek akıl yürütme sürecini doğru bir şekilde yansıtan (sadık) olması beklenir.
Araştırmacılara göre, yapılan deneyler bu ideal senaryodan oldukça uzak olduğumuzu gösteriyor. Deneylerde, test edilen gelişmiş yapay zeka modellerine doğru cevabı ima eden meta veriler veya içinde kestirme çözümler bulunan kod parçaları gibi ipuçları verildiğinde bile, modellerin CoT çıktılarının genellikle bu ipuçlarından hiç bahsetmediği gözlemlendi. Bunun yerine, modeller detaylı ancak gerçeği yansıtmayan gerekçeler ürettiler. Bu durum, CoT çıktılarının, modelin sonucunu gerçekten etkileyen tüm faktörleri yansıtmadığı anlamına geliyor.
