Yapılan bir araştırmada, Delta Havayolları'nın müşterilerin kişisel verilerine dayanarak farklı fiyatlar belirlemek için yapay zeka (YZ) kullanımını genişlettiği ortaya çıktı. Bu durum, ucuz uçuşların sonunu getirebileceği endişesini doğururken, ABD'li Demokrat milletvekilleri bu uygulamayı 'fırsatçı fiyatlama' olarak nitelendirerek yasaklanmasını talep etti.
Temsilciler Greg Casar ve Rashida Tlaib, 'YZ ile Fiyat Sabitleme ve Ücretlendirme Yasası' adlı bir yasa teklifi sundu. Bu yasa, şirketlerin kâr marjlarını artırmak amacıyla 'gözetim temelli' fiyat veya ücret belirleme yöntemlerini kullanmasını yasaklamayı hedefliyor.
Yasa kabul edilirse, YZ'yi adil olmayan bir şekilde kullandığı tespit edilen şirketlere karşı herkes dava açabilecek. Milletvekilleri, bu tür uygulamaların, müşterilerin ürünlere ne kadar muhtaç olduğu veya ne kadar ödemeye razı olacağı gibi faktörlere göre daha yüksek fiyatlar belirlemesi anlamına gelebileceğini belirtti. Aynı zamanda, çalışanların finansal durumları, kişisel ilişkileri ve demografik özellikleri gibi etkenlere dayalı olarak daha düşük ücretler ödenmesine de yol açabileceği vurgulandı.
Tlaib, YZ kullanarak 'çaresiz' durumdaki çalışanları 'sömüren' şirketleri 'dehşet verici' olarak nitelendirdi. Yasama metninde, sürücülerin 'sipariş alma düzenlerine' göre ücretlerinin düşürüldüğü teslimat hizmetleri ve hemşirelerin 'algoritmik olarak manipüle edilmiş bir ihale savaşına' göre, yaptıkları işe değil, ücretlerinin belirlendiği sağlık şirketleri özel olarak eleştirildi.
Milletvekilleri ayrıca, Delta Havayolları gibi şirketlerin YZ fiyatlandırma planlarının, ABD'deki 'ulaşılabilirlik krizini' daha da kötüleştireceği uyarısında bulundu. Delta'nın, yıl sonuna kadar fiyatlarının yüzde 20'sini YZ ile belirlemeyi planladığı belirtildi.
Konuyla ilgili bir açıklama yapan Delta Havayolları sözcüsü, havayolunun YZ fiyatlandırmasını açıklamak üzere senatörlerle iletişime geçeceğini doğruladı. Delta, YZ sisteminin bireysel fiyatlandırma için kişisel verileri kullanmadığını iddia etti. Havayolu şirketi, YZ'nin uçuş talebini tahmin etmek, gelişen piyasa koşullarına (jet yakıtı maliyetleri gibi) uyum sağlamak ve çeşitli gizli değişkenleri hesaba katmak için kullanıldığını belirtti.
Delta yaptığı açıklamada, 'Delta'nın kullandığı, test ettiği veya kullanmayı planladığı hiçbir fiyatlandırma ürününün, kişisel bilgilere dayalı bireysel tekliflerle müşterileri hedeflemediğini' söyledi. Havayoluna göre, dinamik fiyatlandırma modeli, on yıllardır küresel sektörde kullanılan çeşitli piyasa güçleri tarafından yönlendiriliyor ve yeni teknolojiler bu süreci kolaylaştırıyor. Delta, fiyatlandırma ve açıklama düzenlemelerine her zaman uyduğunu da ekledi.
Diğer şirketlerin de gözetim temelli fiyatlandırma yaptığı belirtilirken, bunlara Amazon ve Kroger gibi devlerin yanı sıra 'telefon bataryası düşük olduğunda daha fazla ücret alan' bir araç çağırma uygulaması da dahil. Tüketici hakları grubu Public Citizen, bu uygulamayı kınayarak Kongre'yi yasayı geçirmeye ve 'net bir sınır çizmeye' çağırdı. Grup, şirketlerin indirimler ve adil ücretler sunabileceğini ancak bunun 'insanları gözetleyerek' yapılmaması gerektiğini savundu.
Federal Ticaret Komisyonu (FTK), Ocak ayında MasterCard, Revionics, Bloomreach, JPMorgan Chase, Task Software, PROS, Accenture ve McKinsey & Co gibi sekiz şirketten bilgi talep etmişti. Bu şirketlerin, marketlerden giyim mağazalarına kadar geniş bir yelpazede mal veya hizmet satan en az 250 şirkete hizmet sağladığı belirtildi.
Bu inceleme, FTK'nın 'bu uygulamanın yaygın olarak benimsenmesinin, tüketicilerin ürünleri nasıl satın aldığı ve şirketlerin nasıl rekabet ettiği konusunda köklü değişikliklere yol açabileceği' sonucuna varmasına neden oldu.
Demokratların bu yasa teklifini destekleyen gruplardan biri olan Amerikan Ekonomik Özgürlükler Projesi'nden kıdemli hukuk danışmanı Lee Hepner, 'pandemi sonrası online alışveriş patlamasından bu yana market fiyatlarının yüzde 26 arttığını' ve bunun da 'tüketicilerden her kuruşunu sıkıştırmak için tasarlanmış yeni teknolojiyle' örtüştüğünü belirtti. Hepner, YZ gözetim fiyatlandırmasını yasaklayan yasama çalışmalarını destekleyerek 'adil, şeffaf ve öngörülebilir fiyatlandırmayı yeniden tesis etmeye' yardımcı olabileceğini ifade etti. Aksi takdirde, 'her tüketiciye farklı bir fiyat uygulandığında iyi bir anlaşmadan söz edilemeyeceğini' uyardı.
YZ gözetimine maruz kaldığını fark etmeyen tüketiciler ve çalışanlar için yasa, eyaletleri, FTK'yı ve Eşit İstihdam Fırsatları Komisyonu'nu kullanma yolları sunuyor. Herhangi bir ihlal durumunda, şirketler YZ sistemlerinin önerdiği haksız işlemlerdeki farkı veya 3.000 doları (hangisi daha yüksekse) geri ödemek zorunda kalabilir. Kasıtlı ihlallerde ise ödenecek tazminatlar üç katına çıkabilir.
Casar, "Dev şirketlerin, sizi gözetleyerek elde ettikleri verileri kullanarak fiyatlarınızı yükseltmesine veya ücretlerinizi düşürmesine izin verilmemeli." dedi. "Biliyor olsanız da olmasanız da, kişisel verilerinizi daha fazla ücret almak için kullanan şirketler tarafından dolandırılıyor olabilirsiniz. Bu sorun sadece daha da kötüleşecek ve Kongre bu durum tam teşekküllü bir krize dönüşmeden harekete geçmeli."
Demokratların yeterli sayıda Cumhuriyetçi desteğini kazanıp kazanamayacağı belirsizliğini koruyor. Önemli bir not olarak, Cumhuriyetçi FTK komiserleri, YZ gözetim fiyatlandırması ve ücret belirlemeyle ilgili potansiyel endişeleri özetleyen raporun yayınlanmasına karşı oy kullandı.
Komiserler Andrew Ferguson ve Melissa Holyoak, karşı oy gerekçelerinde raporun erken yayınlandığını öne sürerek, Biden yönetimindeki FTK'yı kurumu "açıkça" siyasallaştırmak ve bulguların ön taslaklarının paylaşılmasında "örnek teşkil etmeyen" bir adım atmakla eleştirdiler.
Bununla birlikte, nihai rapor hazır olduğunda, "Amerikan halkının ve Kongre'nin, komisyonun tüketicilerin özel verilerinin ceplerini nasıl etkileyebileceğine dair nihayetinde öğrendiklerini ve paylaştıklarını kesinlikle takdir edeceğini, özellikle de ulusumuzun gizlilik yasalarının geleceği değerlendirilirken" kabul ettiler.
