Yaklaşık 18 milyon yıl öncesine dayanan ve atalarımızın alkole olan düşkünlüğünün evrimsel kökenlerini araştıran tartışmalı "sarhoş maymun hipotezi", bilim dünyasında yankı uyandırmaya devam ediyor. Bu hipotez, büyük insansı maymunların (primatlar) alkol arayışının, meyvelerin uzak mesafeden tespit edilmesinde sosyal iletişimi ve besin paylaşımını geliştirdiği yönünde. Başlangıçta bilim insanları, şempanzelerin fermente meyveleri veya nektarları tüketmediği gerekçesiyle bu fikre şüpheyle yaklaşıyordu.
Ancak son yirmi yılda, primatların bu tür yiyecekleri tükettiğine dair raporlar artış gösterdi. Yapılan yeni bir bilimsel çalışma, Fildişi Sahili ve Uganda'daki şempanzelerin sıklıkla tercih ettiği meyvelerin etanol (alkol) içeriğini ölçerek, günlük ortalama 14 gram alkol tükettiklerini ortaya koydu. Bu miktar, ABD'deki standart bir alkollü içeceğe denk geliyor. Şempanzelerin vücut kitleleri dikkate alındığında, bu tüketimin günlük neredeyse iki kadehe eşdeğer olduğu sonucuna varıldı.
Daha önceki gözlemler, vahşi şempanzelerin alkol içeriği ölçülebilen fermente afrika ekmek ağacı meyvesini paylaştığını göstermişti. Bu, insansı olmayan büyük maymunlarda alkollü yiyeceklerin paylaşımına dair ilk kanıtlardan biriydi. Araştırmacılar, hayvanların özellikle olgunlaşmış meyveleri tercih ettiğini belirledi. Portatif bir alkolmetre ile yapılan ölçümlerde, düşmüş meyvelerin %90'ında bir miktar etanol tespit edildi. En olgun meyvelerde bu oran, %0.61 ABV'ye (hacmen alkol) ulaşıyordu.
İnsanların tükettiği içkilere kıyasla bu oran düşük görünse de, meyvelerin şempanzelerin diyetinin %60 ila %80'ini oluşturduğu düşünüldüğünde, tüketilen etanol miktarı önemli bir seviyeye ulaşabiliyor. Bununla birlikte, şempanzelerin bu miktarla sarhoş olması pek olası görülmüyor. Evrimsel bir avantaj sağlamaması ve Afrika büyük insansı maymunlarının ortak atalarında alkolü metabolize etmeyi hızlandıran moleküler mekanizmaların varlığına dair kanıtlar bulunması bu durumu destekliyor.
Günde Neredeyse İki Kadeh Kadar
Bu son çalışma, Uganda ve Fildişi Sahili'ndeki şempanze popülasyonlarını inceledi. Bilim insanları, bu maymunların günlük vücut ağırlıklarının %5 ila %10'u kadar (yaklaşık 40 kilo) meyve tükettiğini tahmin ediyor. Araştırmacılar, her iki bölgeden de düşmüş meyve örnekleri topladı ve daha fazla olgunlaşmalarını engellemek için hava geçirmez kaplarda dondurdu.
Ardından, portatif gaz kromatografisi ve kimyasal testler kullanarak etanol konsantrasyonlarını belirlediler. Uganda'dan alınan meyveler %0.32, Fildişi Sahili'nden alınanlar ise %0.31 oranında etanol içeriyordu. Bu düşük oranlar, maymunların tükettiği muazzam meyve miktarıyla birleştiğinde anlam kazanıyor. Özellikle en çok tüketilen meyvelerin etanol içeriğinin daha yüksek olduğu gözlemlendi.
Araştırmacılara göre bu tahminler daha da artabilir. Eğer maymunlar rastgele olgun meyveleri seçiyorsa, bu ortalama tüketim oranıdır. Ancak olgun ve daha şekerli meyveleri tercih ediyorlarsa, etanol alımının muhtemelen daha yüksek bir alt sınıra sahip olduğu belirtiliyor. Bu durum, esir tutulan bazı primat türlerinin alkol oranı yüksek nektarları tercih ettiğine dair daha önceki raporlarla uyumlu.
Çalışmanın ortak yazarlarından biri, bulguların atalarımızın da benzer şekilde kronik olarak diyetsel alkole maruz kaldığını ima ettiğini söyledi. "Sarhoş maymun hipotezi, bu maruziyetin türümüzün alkol tüketimi ile meyve şekerlerinin verdiği ödül arasında bir ilişki geliştirmesine neden olduğunu ve günümüzdeki insan çekiciliğini açıkladığını öne sürüyor" dedi. Ancak önemli bir nokta, maymunların etanolü kazara tüketirken, insanların alkolü bilinçli olarak içmesidir.
Alanın uzmanları, bu çalışmanın alkol ile olan ilişkimizin evrimsel olarak çok eskilere, muhtemelen 30 milyon yıl öncesine dayandığını gösterdiğini belirtiyor. Bazı araştırmacılar, şempanzeler için bu durumun sosyal bağları güçlendirmek, ormanda birlikte vakit geçirmek ve düşmüş meyveleri tüketmek için harika bir yol olabileceğini düşünüyor.
Gelecek adımlarda, şempanzelerin idrar örneklerinin incelenerek alkol metabolitlerinin bulunup bulunmadığı araştırılacak. Bu, örümcek maymunları üzerine yapılan önceki bir çalışmada da gözlemlenmişti. Bu tür analizler, şempanzelerin her gün ne kadar etanol içeren meyve tükettiğine dair tahminleri daha da hassaslaştıracak.
