Güneş tutulmaları, Dünya, Ay ve Güneş arasındaki karmaşık etkileşimin büyüleyici bir sonucudur. Bu nadir olaylar, bize sadece kozmosun harikalarını hatırlatmakla kalmaz, aynı zamanda Güneş'in genellikle gizli kalan atmosferi, yani koronasını görmek için benzersiz bir fırsat sunar.
Ay'ın, Güneş'in ana diskini kapatmasıyla, normalde görüş alanımızdan saklanan korona içindeki ayrıntıları ve özellikleri gözlemleyebiliriz. Şimdi ise yeni bir uydu gözlemevi, bize her gün bir tutulma izleme imkanı veriyor.
Bu gözlemevi, Avrupa Uzay Ajansı'nın (ESA) Proba-3 adını taşıyor ve mühendislik açısından olağanüstü bir başarı. Görev, Coronagraph ve Occulter olmak üzere iki ayrı uzay aracından oluşuyor. Bu araçlar, 150 metre gibi hassas bir mesafeyi koruyarak birlikte uçuyor.
Bu özel yapılandırmada, Occulter uzay aracı Güneş'in diskini engellemek için konumlanırken, Coronagraph aracı ASPIICS isimli enstrümanını kullanarak korona gözlemleri yapıyor.
Yer kontrolünden herhangi bir müdahale olmaksızın saatlerce bu muhteşem görevi yerine getiren misyon, ilk yapay tutulma gözlemlerini başarıyla kaydetti.
Yetkililer, elde edilen 'yapay tutulma' görüntülerinin doğal bir tutulma sırasında çekilenlerle karşılaştırılabilir kalitede olduğunu belirtiyor. En büyük fark ise şu: Doğal tam Güneş tutulmaları yılda çok nadir (çoğunlukla bir, nadiren iki) kez ve sadece birkaç dakika sürerken, Proba-3 her 19.6 saatlik yörüngesinde yapay bir tutulma oluşturabiliyor ve bu yapay tutulmayı altı saate kadar sürdürebiliyor.
Elde edilen ilk görüntüler, Güneş'in sıcak koronasının farklı özelliklerini gözler önüne seriyor. Örneğin, aşırı sıcaklık nedeniyle elektronlarını kaybetmiş iyonize demiri gösteren görüntüler, koronasının en sıcak kısımlarını ortaya çıkarıyor ve bir Güneş patlamasıyla ilişkili döngüsel yapıları yakalıyor.
Helyumu gösteren başka bir görüntü ise Güneş'in yüzeyinden yayılan büyük bir plazma döngüsü olan Güneş patlamalarını gözlemlemeyi başardı. Diğer görüntüler ise beyaz ışıkta kask akıntılarını gösteriyor. Bir başka görüntü ise Güneş'in Dünya'dan doğal bir tutulma sırasında nasıl görünebileceğine dair bir fikir veriyor.
Hatta bazı gözlemler için üç uzay aracı birlikte çalıştı. Proba-2 Güneş'in kendisini aşırı ultraviyole ışıkta yakalarken, Proba-3 koronasını gözlemledi ve ESA'nın başka bir Güneş gözlemevi olan SOHO dış atmosferine odaklandı.
Misyon henüz tam bilimsel gözlemlerine başlamadı. Şu anda sistemlerinin beklendiği gibi çalıştığından emin olmak için kapsamlı testlerin yapıldığı devreye alma aşamasında bulunuyor; ancak bu aşamada alınan gözlemler bile araştırma ve analiz için kullanılabiliyor.
Bu, Proba-3'ün yolculuğunun sadece başlangıcı ve uzay araçlarının hassas formasyon uçuşu alanında cesur yeni bir adım. Yaklaşık her 20 saatte bir Güneş tutulması gözlemleyebilme yeteneğiyle, vahşi ve güzel Güneş'imiz hakkında çok daha fazlasını öğreneceğimizi umuyoruz.
