Uzayda keşfedilen ve astronomları şaşkına çeviren keskin radyo dalgaları halkaları, bilim insanlarının merakını giderek artırıyor. 2019'dan beri gözlemlenen bu olağanüstü oluşumların sır perdesini aralamak için bir ekip, bu halkalardan birini detaylı bir şekilde inceledi.
Yeni nesil gözlemevlerinin devreye girmesiyle, daha önce teknolojinin yetersiz kaldığı uzaydaki yeni olguları keşfetme ihtimali de artıyor. Nitekim 2019'da, bir gökbilim radyo teleskobu ile yapılan ilk pilot tarama sırasında, uzayda 'garip radyo halkaları' (ORC) olarak adlandırılan, oldukça belirgin ve dairesel yapılar keşfedildi.
Bu devasa, parlak ve ürkütücü derecede dairesel yapılar, radyo dalga boylarında net bir şekilde görülürken, optik, kızılötesi veya X-ışını dalga boylarında ise görünmez durumdalar. Şu ana kadar sadece yaklaşık 10 adet aday örnek biliniyor ve kökenleri hala açıklanabilmiş değil.
Yapılan yeni çalışmada, bir ekip, ORC J0356-4216 olarak adlandırılan bu halkalardan birini mercek altına aldı. Ekip, bu özel halkanın radyo dalgalarının dalga boylarını ve polarizasyonunu incelemek için hem ASKAP hem de MeerKAT radyo teleskoplarını kullandı. MeerKAT teleskobu, bu garip radyo halkasını Ekim 2023'te keşfetmişti.
Astronomlar, bu garip radyo halkasının, toplamda yaklaşık 2,18 milyon ışık yılı çapında, iki simetrik halkadan oluştuğunu keşfetti. Halkaların polarizasyonunun %20 ile %30 arasında değiştiği ve manyetik alanın halkalara teğet yöneldiği gözlemlendi.
Birçok garip radyo halkası gibi, J0356-4216 de bir galaksinin merkezinde yer alıyor. Bu durum, bu oluşumların nasıl meydana geldiğini anlamak için önemli bir ipucu olabilir.
Araştırmacılar, en olası açıklamanın, galaksinin geçmişteki aktivitelerinden kaynaklanan bir şok dalgası olduğunu belirtiyor. Bu aktiviteler arasında, yoğun yıldız oluşumu patlamaları (starburst outflows), iki galaksinin çarpışması veya merkezdeki süper kütleli kara deliğin aktif bir galaktik çekirdek (AGN) olarak daha fazla aktivite göstermesi yer alabilir.
Araştırmacılar, bulgularını şu şekilde özetliyor: "ORC J0356-4216 örneğinde, gözlemlenen çift loblu morfoloji ve polarizasyon özellikleri, daha önceki AGN aktivitesinden veya jet kaynaklı akışlardan kalan kalıntı emisyonlarla daha kolay açıklanmaktadır."
Bu araştırma henüz hakemli yayın sürecinden geçmemiş olsa da, ön baskı olarak arXiv sunucusunda yer alıyor.
