Uzayda çip fabrikası kurma hedefi henüz tam olarak gerçekleşmese de, bu alanda yapılan bir başka proje dikkat çekiyor. ABD merkezli Besxar şirketi, yörüngede yarı iletken üretimi denemeleri için SpaceX ile 12 fırlatmalık bir anlaşma imzaladığını duyurdu. Bu proje, başlangıçta bilim kurgu filmlerinden fırlamış gibi görünse de, gerçeklik kazanmaya hazırlanıyor.
Besxar'ın "Fabships" olarak adlandırdığı prototip üretim kapsülleri, bu yılın sonlarından itibaren Falcon 9 roketlerinin iticilerine entegre edilerek uzaya gönderilecek. Her bir itici, mikrodalga fırın boyutlarında iki ünite taşıyacak. Bu üniteler, kalkış sırasında roketle birlikte seyahat edecek, kısa bir süre uzay boşluğuna maruz kalacak ve yaklaşık on dakika sonra iticiyle birlikte Dünya'ya dönecek. Bu, SpaceX'in imzaladığı ilk yeniden kullanılabilir yük programı olma özelliğini taşıyor ve Besxar'ın "dünyanın ilk yörüngesel yarı iletken fabrikası"nı kurma planının ilk adımı olarak öne çıkıyor.
Şirket CEO'su Ashley Pilipiszyn, bu yaklaşımı karasal çip üretiminin sınırlarına verilen pragmatik bir yanıt olarak tanımlıyor. Pilipiszyn, "Yapay zeka veri merkezleri güç ve soğutma limitleriyle mücadele ediyor ve fabrikalar, yeni nesil malzemelerin gerektirdiği vakum seviyelerine ve verimliliğe ulaşamıyor." ifadelerini kullandı.
Bu fikrin temelinde yatan mantık oldukça basit: Dünya'daki en temiz odalar bile uzayın ultra yüksek vakumundan daha kirli. Bu durum, çip üreticilerinin istediği verimliliğin altında kalmasına neden oluyor. Besxar, milyarlarca dolarlık yatırımlarla fabrikalarda bu koşulları taklit etmek yerine, uzayın kendisini bir temiz oda olarak kullanmayı hedefliyor.
Bu cesur bir tez olsa da, ticari gerçeklikten henüz çok uzakta. İlk "Clipper sınıfı" Fabship'ler, hassas çiplerin fırlatma, uzay boşluğuna maruz kalma ve yeniden giriş süreçlerinde çatlama veya bükülme olmadan hayatta kalıp kalamayacağını test etmek üzere tasarlanmış mühendislik deneyleri niteliğinde. Pilipiszyn'in de belirttiği gibi, bu, temel bilim yarışmalarında öğrencilerin kırılgan yumurtaları düşmelerden korumaya çalıştığı "nihai yumurta düşürme mücadelesine" benzetiliyor.
Şirket, stratejik melek yatırımcılar, kurumsal fonlar ve NVIDIA'nın Inception programının erken desteğiyle, çalışan sayısından daha fazla görevin sözleşmesini yapmış durumda. Besxar'ın Savunma Bakanlığı ile de bir sözleşme kapsamında çalıştığı ve bunun uzun vadede savunma sınıfı malzemeler ve radyasyona dayanıklı bileşenler alanında iddialı hedeflerini gösterdiği düşünülüyor.
Eğer her şey yolunda giderse, bu kampanya önümüzdeki yıl boyunca sürecek ve daha büyük, daha uzun süreli yörünge üretim sistemleri için veri sağlayacak. Ancak, ilk "Uzayda Üretilmiş" çiplerin 2030'lardan önce piyasaya sürülmesi beklenmiyor. Bu, bir fizibilite çalışması; garajda yapılan bir tamiratın havacılık eşdeğeri gibi, tek farkla garajın bir drone gemisine inmesi söz konusu.
Yine de, Besxar'ın bu bahsi kazanması durumunda, çip saflığı ve tedarik zinciri dayanıklılığının ekonomik boyutlarını yeniden yazabilir. Bu da, şüphesiz erken fonlamayı bu kadar çekmesinin nedeni. Eğer planı tutmazsa bile, bu, nerede ve nasıl dünyanın en önemli teknolojisini inşa ettiğimiz konusundaki pahalı ve gerçek bir deney olarak tarihe geçecektir.
