Bazı insanlar için uyku, tuhaf bir uyanıklık getirir. Bir rüya değil, içeriği olmayan sessiz bir farkındalık. Bilincin bu daha az bilinen hali, bilincin ne anlama geldiği gibi bilimin en büyük gizemlerine dair ipuçları taşıyor olabilir.
Bilinçli uyku hali, yüzyıllardır Doğu'daki farklı düşünsel gelenekler tarafından geniş çapta tanımlanmıştır.
Örneğin, Hinduizm'in en eski metinlerinden biri olan Vedalar'ın yorumlarına dayanan Hint felsefesi okulu Advaita Vedanta, derin uykuyu veya 'sushupti'yi yalnızca bilinçli kaldığımız bir "sadece farkındalık" durumu olarak anlar.
Benzer şekilde, Hint-Tibet Budizmi'ndeki Dzogchen geleneği de derin uykuya dair yorumlarda bulunur. Bu öğretilere göre, uyanıklık ve uyku sırasında farklı meditasyon pratikleri izlenerek bilincin "özü" tanınabilir. Bu pratiklerden biri olan rüya yogası veya "ışıldayan farkındalık yogası", uygulayıcının rüya ve uyku durumlarını tanımasını sağlar. Bu, düşünce, görüntü veya benlik hissi olmadan, uykunun içinde uyanık olma hali olan "saf farkındalık" durumuna ulaşmayı hedefler.
Batı bilimi için bu durum bir muamma teşkil eder. Bir şeyin farkında olmadan nasıl bilinçli olunabilir? Eğer bu raporlar doğruysa, bilinci her zaman bir nesneyle ilgili olarak ele alan ana akım teorilere meydan okurlar. Örneğin, önümüzdeki dizüstü bilgisayarın, pencerenin üzerindeki mavi gökyüzünün veya kendi nefesimizin farkında olmak gibi. Bu durumun varlığı, bilincin ne olduğunu yeniden düşünmemizi zorluyor.
Nesnesiz Uyku Deneyimleri
Meslektaşlarım ve ben, bir dizi çalışmada, uyku sırasında içeriksiz bir durumun nasıl hissettirdiğini keşfetmeye koyulduk.
İlk olarak, 573 kişiye çevrimiçi anketler yaparak, rüyanın dağılmasından sonra gelen bir farkındalık veya sadece derin uykuda olduğunuz gerçeğinin çıplak farkındalığı gibi daha basit veya minimal uyku bilinç biçimleri de dahil olmak üzere sıra dışı uyku deneyimleri hakkında bilgi topladık.
Ardından, nesnesiz uyku deneyimlerinin bir biçimini yaşadıklarını bildiren 18 katılımcıyla, mikrolanşlı görüşme protokolünden esinlenilmiş bir yöntem kullanarak derinlemesine görüşmeler yaptık. Bu, insanların deneyimlerinin ince yönlerini ayrıntılı olarak hatırlamalarına ve tanımlamalarına yardımcı olmak için tasarlanmış bir araştırma aracıdır.
Bu çalışmalarda, "nesnesiz uyku deneyimleri" olarak adlandırdığımız, farkındalığın nesnesini eksik gibi görünen bilinçli durumlar spektrumu bulduk. Tüm durumlarda, nesnesiz uyku deneyimine işaret eden katılımcılar, duyusal içerikten yoksun ve yalnızca farkında olduklarını bilme hissinden oluşan bir uyku sırasında bir epizod yaşadıklarını bildirdiler.
Katılımcılarımızın deneyimlerinin bazıları, Doğu felsefe geleneklerinde tanımlanan bilinçli uyku açıklamalarıyla, yani nesnesiz ve benliksiz, "ben" hissinin kalmadığı bir durumla eşleşiyordu. Katılımcılar, benliklerinin kaybolmuş veya dağılmış gibi göründüğünü belirttiler; bu durum, psikedelik bir madde olan DMT alımından sonra bildirilen ve derin meditasyon durumlarında görülen "ilaç kaynaklı ego çözülmesine" benziyordu.
Çalışmamızdaki diğer katılımcıların raporları arasında, belirsiz bir durumda "orada olma" hissiyatı veya "hiçlik" veya "boşluk" farkındalığı yer alıyordu. Bazı kişilerin deneyimleri, rüya görmenin ilkel biçimlerinin izlerini, hatta böyle bir dünya eksik görünse bile bir dünyada olma deneyimini içeriyordu.
Bilinçli uyku gibi nesnesiz uyku deneyimleri çoğunlukla rüya yogası gibi düşünsel pratiklerle ilişkilendirilse de, sonuçlarımız bu pratikler hakkında bilgisi olmayan kişilerin de bu olguyu deneyimlediğini gösteriyor. Nitekim, çevrimiçi anketimizin sonuçları, meditasyon pratikleriyle meşguliyet ile nesnesiz uyku deneyimleri arasında bir ilişki olduğunu göstermedi.
Ancak anket sonuçları, rüya gördüğünüzü fark ettiğiniz ancak uykuda kaldığınız durumlarda ortaya çıkan berrak rüya görme deneyiminin, nesnesiz uyku deneyimleriyle ilişkili olduğunu buldu. Bununla birlikte, berrak rüya görebilen birçok katılımcının nesnesiz uyku deneyimleri bildirmediğini de belirtmek gerekir.
Berrak Uyku İçin Eğitim
Nesnesiz uyku deneyimlerinin nadirliği, onları incelemeyi zorlaştırıyor. Onları daha iyi anlamak için bu deneyimleri tetikleyecek eğitim yöntemlerine ihtiyacımız var.
Yakın zamandaki çalışmamızda, meslektaşlarım ve ben, meditasyon, görselleştirme ve berrak rüya görme tekniklerini birleştiren yeni bir tetikleyici protokolünü test ettik. Dört katılımcı, uykuya dalarken farkındalıklarını korumayı ve önceden anlaşılan bir göz hareketiyle berrak olduklarını belirtmeyi öğrendiler. Taşınabilir EEG kayıtları, beynin elektriksel aktivitesini ölçen bu kayıtlar, bazı nesnesiz durumların REM olmayan (yavaş dalgalı) uyku sırasında meydana geldiğini doğruladı. Araştırmacılar, REM olmayan uykunun, rüya görürken sahip olduğumuz karmaşık bilinç durumlarından yoksun olduğuna inanıyor, ancak rüya görmenin daha basit biçimleri dahil olmak üzere diğer uyku deneyimi biçimleri meydana gelebilir.
Rüyasız Uyku ve Bilinç Araştırmaları
Şu anda, bilincin temelinin ne olduğu konusunda bilim insanları arasında bir fikir birliği bulunmuyor. Bazı popüler görüşler, bilincin beyinde bilgi yayınlandığında ortaya çıktığını savunuyor. Ancak, bilişsel işlemleme için beynin hangi tür bilgiye ihtiyacı olduğu konusunda hala tartışmalar var.
Nesnesiz uyku deneyimleri, uyku sırasında bilinçli olmanın nasıl bir şey olduğuna dair resmimizi genişletiyor. Uyku bilinci geleneksel olarak rüyalar ve rüya benzeri deneyimlerle ilgili olarak geniş çapta incelenmiştir, ancak son zamanlarda bu eğilimde bir kayma olmuştur.
Nesnesiz uyku deneyimleri gibi minimal bilinç biçimleri, bilinç teorilerimizi geliştirmemize yardımcı olabilir. Varoluşları, içeriğinden tamamen sıyrılmış bir farkındalık biçimine işaret ediyor.
Ayrıca, bu tür deneyimleri incelemek, derin meditasyon, duyusal yoksunluk veya zihnimizin boşaldığı veya "hiçbir yere gitmediği" epizotlar olan zihinsel boşluk anları da dahil olmak üzere değişmiş bilinç durumlarını anlamamıza yardımcı olabilir.
İnsanların uykuda "hiçbir şeyin" farkında olabilmesi gerçeği, bize bir rüyanın sağlayabileceğinden daha fazlasını zihin hakkında söyleyebilir.
