Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Donald Trump'ın füze savunma kalkanı olarak önerdiği 'Altın Kubbe' projesinin tasarım, kurulum ve sürdürme maliyetlerinin, önümüzdeki on yıllar boyunca en az yüz milyarlarca doları bulacağı öngörülüyor. Bu rakamlar, projenin başlangıçtaki beklentilerin çok üzerinde olabileceği endişelerini beraberinde getiriyor.
Kongre'nin temmuz ayında yeni füze savunma teknolojileri için 25 milyar dolarlık bir başlangıç bütçesi ayırmasına rağmen, Beyaz Saray'ın mayıs ayında açıkladığı üç yıllık 175 milyar dolarlık bütçe, Trump'ın tanımladığı çok katmanlı savunma sistemini geliştirmek için yeterli olmayabilir. Ayrıca, projenin tam anlamıyla hayata geçirilmesinin üç yıldan daha uzun süreceği de anlaşılıyor.
Bir düşünce kuruluşunun hazırladığı yeni bir çalışma, Trump'ın vaat ettiği savunma yeteneklerinin bu bütçeyle karşılanamayacağını ve 'söylem ile gerçeklik arasında trilyonlarca dolarlık bir boşluk' oluşacağını belirtiyor.
Beyaz Saray, 'Altın Kubbe' programının balistik, hipersonik ve gelişmiş seyir füzeleri gibi çeşitli hava tehditlerine karşı ABD ana vatanını savunması gerektiğini açıklamıştı. Bu tanıma, dronlar ve kısa menzilli güdümsüz füzeler gibi gelecek nesil saldırı türleri de dahil ediliyor.
Eşi Benzeri Olmayan Bir Program
Amerikan Girişim Enstitüsü'nden (AEI) Kıdemli Üye Todd Harrison'ın hazırladığı bir rapor, Pentagon'un geniş çaplı bir füze savunma kalkanının ne anlama geleceği konusundaki maliyetleri, seçimleri ve ödünleri anlamak için bir çerçeve sunuyor. Savunma yetkilileri 'Altın Kubbe'yi tanımlamaya başladıkça yapılması gereken pek çok karar bulunuyor.
Harrison'a göre, maliyetler coğrafi kapsama alanının genişliği, ele alınması gereken tehdit türleri ve sayıları ile elde edilmesi beklenen dayanıklılık derecesine bağlı. Bu parametrelerdeki küçük değişikliklerin bile maliyetleri yüz milyarlarca dolar değiştirebileceği belirtiliyor.
Harrison, yönetimin 'Altın Kubbe'nin yetenekleri hakkında çok az ayrıntı verdiğini ve gereksinimler belirsiz kaldığı sürece, maliyetin politika yapıcıların harcamaya istekli olduğu kadar düşük veya yüksek olabileceğini vurguluyor.
Yaz başında 'Altın Kubbe'nın geliştirilmesinin başına geçen General Michael Guetlein, program için bir taslak oluşturdu. Ancak Pentagon, projenin kapsamı veya maliyeti hakkında herhangi bir ayrıntı vermeyi reddetti. Bu durum, Guetlein'ın birkaç ay önce bir çerçeve oluşturma süresini tamamladıktan sonra planı hakkında konuşacağını belirtmesinden bir değişiklik olarak görülüyor.
Mart ayında Guetlein, 'Altın Kubbe'nin 'topyekûn bir çaba' ve 'ulusal irade' gerektireceğini söylemiş ve füze kalkanının, İkinci Dünya Savaşı'ndaki ilk atom bombasını geliştirme girişimi olan Manhattan Projesi ile aynı ölçekte olduğunu belirtmişti.
Şimdilik, 'Altın Kubbe'nin toplam maliyeti için en iyi tahminler, Amerikan Girişim Enstitüsü'nün son raporu gibi bağımsız çalışmalardan geliyor. Beyaz Saray'ın açıkladığı 175 milyar dolarlık rakam bile, enflasyona göre ayarlanmış 35 milyar dolarlık Manhattan Projesi maliyetini fazlasıyla aşıyor.
Dar kapsamlı 'Altın Kubbe' mimarileri dışındaki tüm maliyet tahminleri, Apollo Ay programının toplam maliyetini de geçiyor.
Cevaplar Aranıyor
Harrison, ABD ana vatanına yönelik 'sınırlı taktiksel savunma' sağlayan düşük seviyeli bir tasarımdan, daha kapsamlı ve 'tüm tehditlere karşı sağlam bir savunma' sunan bir seçeneğe kadar altı farklı 'Altın Kubbe' mimarisini değerlendirdi. Bu mimarilerin önümüzdeki 20 yıl için geniş bir maliyet yelpazesine sahip olduğu ortaya çıktı.
En düşük maliyetli seçenek, Pentagon'un mevcut bütçesinin üzerinde tahmini 252 milyar dolar tutacak. Ancak bu seçenek, Trump'ın çok katmanlı bir ana vatan füze savunma sistemi çağrısı yapan başkanlık kararnamesinde açıkça belirtilen uzay tabanlı önleyiciler gibi kritik bir unsuru içermiyor.
Bunun yerine, 252 milyar dolarlık seçenek, ek Patriot füze bataryaları ve hava kontrol filoları, onlarca yeni uçak ve büyük nüfus merkezleri, askeri üsler ve diğer önemli alanlara yönelik dron ve seyir füzesi saldırılarına karşı savunma sağlayacak yeni nesil sistemleri kapsıyor.
Harrison, en uç noktada, 'mümkün olan en sağlam hava ve füze savunma kalkanı'nın 2045 yılına kadar yaklaşık 3,6 trilyon dolara mal olacağını belirtiyor. Bu rakam, tarihin en pahalı silah programı olan F-35 savaş jetinin yaşam döngüsü maliyetinin neredeyse iki katı.
Harrison, Başkan Trump'ın 'Altın Kubbe' için yüksek bir standart belirlediğini ve 'Başkan Reagan'ın 40 yıl önce başlattığı işi tamamlayacağını, Amerikan ana vatanına yönelik füze tehdidini sonsuza dek sona erdireceğini ve başarı oranının yüzde 100'e çok yakın olacağını' söylediğini aktarıyor.
Bu kadar güçlü bir savunmayı başarmak için gereken sayılar dikkat çekici: 85.400 uzay tabanlı önleyici, 14.510 yeni hava indirmeli önleyici, 46.904 adet daha karadan fırlatılan önleyici, gelen tehditleri tespit etmek için karada, havada, denizde ve uzayda yüzlerce yeni sensör ve 20.000'den fazla ek askeri personel.
Daha önce hiç uzaya füze önleyicisi yerleştirilmedi ve 'Altın Kubbe'nin en temel hedeflerine ulaşmak için binlercesine ihtiyaç duyulacak. Harrison'ın raporunda sunduğu bir başka seçenek ise, sınırlı sayıda uzay tabanlı önleyicinin hızlı bir şekilde devreye alınmasına odaklanıyor. Bu önleyiciler, beş balistik füze kadar küçük bir saldırıyı savuşturabilir. Ayrıca yeni füze uyarı ve takip uyduları, karadan ve denizden fırlatılan önleyiciler ve mevcut füze savunma kuvvetlerinin diğer takviyeleri de bu seçeneğe dahil.
Bu seçeneğin önümüzdeki 20 yıl içinde tahmini maliyeti 471 milyar dolar olacak.
Proje destekçileri, Reagan dönemine kıyasla uzay tabanlı önleyicilerin bugün daha kolay konuşlandırılabileceğini savunuyor. Ticari montaj hatları artık yılda binlerce uydu üretiyor ve günümüzde onları fırlatmak 40 yıl öncesine göre daha ucuz.
Kongre Bütçe Ofisi (CBO) tarafından mayıs ayında yayınlanan bir rapor, azaltılmış fırlatma fiyatlarının potansiyel 'Altın Kubbe' mimarileri üzerindeki etkisini inceledi. CBO, 1.000 ila 2.000 uzay tabanlı önleyici konuşlandırmanın maliyetinin, CBO'nun 2004'teki önceki bir çalışmasında bulduğundan bugünkü fırlatma fiyatlarıyla yüzde 30 ila 40 daha ucuz olacağını tahmin etti.
Ancak CBO'ya göre, günümüzdeki azaltılmış fırlatma fiyatlarıyla bile, 2.000'e kadar uzay tabanlı önleyici konuşlandırmanın maliyeti 20 yıl içinde 161 milyar dolar ile 542 milyar dolar arasında değişiyor. Günümüzdeki maliyetin ezici çoğunluğu, fırlatma maliyetlerinden ziyade önleyicilerin kendilerini geliştirme ve inşa etme maliyetlerinden kaynaklanacak.
