Can dostlarımız köpeklerin, bazı durumlarda oyuncaklarına karşı aşırı bir tutku sergilediği biliniyor. Hatta bu durum, 'oyuncak tiryakiliği' olarak adlandırılıyor. Bu köpekler, en sevdikleri oyuncaklarla oynamayı yemek yemekten veya çevreleriyle etkileşimde bulunmaktan bile üstün tutabiliyor ve yorgunluk ya da sakatlık gibi durumları hiçe sayarak oyunlarına devam edebiliyorlar.
İsviçre'deki Bern Üniversitesi'nde görevli araştırmacılar, evcil köpeklerde gözlemlenen bu 'aşırı oyuncak motivasyonu' ile insanlar arasındaki kumar veya internet oyunları bağımlılığı gibi davranışlar arasında paralellikler kurmaya başladılar.
Madde bağımlılığının aksine, davranışsal bağımlılıkların incelenmesi için kullanılabilecek çok az sayıda hayvan modeli bulunuyor. İnsanlarda bu tür bağımlılıklar, daha uzun vadede bireye veya çevresine zarar verme potansiyeli taşımasına rağmen, ödüllendirici bir eylemi tekrarlama dürtüsüne karşı koymada tekrarlanan bir başarısızlık olarak tanımlanabiliyor.
Evcil köpekler, bu tür bağımlılık benzeri davranışlar sergileyebilen ve insan dışında kabul edilen tek tür olarak öne çıkıyor. Bu durum, köpeklerin tam olarak bağımlılık sergilediği anlamına gelmese de, bilim insanlarının incelemek istediği önemli paralellikler sunuyor.
Araştırmanın başlangıcında, veteriner hekim Alja Mazzini ve meslektaşları, 56 erkek ve 49 dişi köpeğin sahipleriyle bir anket çalışması gerçekleştirdiler. Bu köpeklerden 33'ünün denemelerde oyuncaklarına karşı bağımlılık benzeri davranışlar sergilediği belirlendi.
Bu köpeklerin oyuncaklarına odaklandığı, 'aşerme' belirtileri gösterdiği ve alternatif oyuncaklara karşı ilgi eksikliği sergilediği gözlemlendi. En sevdikleri oyuncağa ulaşmak için zorlu çaba gösterdikleri, bu da zayıf bir özdenetim işareti olarak yorumlandı. Ayrıca, oyuncakları ödül maması veya sahipleriyle etkileşimden daha fazla tercih ettikleri anlaşıldı.
Anket yanıtlarında, oyuncak bağımlılığı olan köpeklerin sahipleri, evcil hayvanlarının tatmin olmak için giderek daha fazla oyuna ihtiyaç duyduğunu belirtti. Birçok sahip, "Bu eğilimi engellemeseydim, köpeğim bir oyuncak tiryakisi olurdu" ifadesine katıldığını belirtti.
Sahiplerine göre, bu oyuncak bağımlısı evcil hayvanların çoğu, zararlı sonuçlara rağmen oynamaya devam ediyordu.
Araştırmacılar, "Bu durum, bazı köpeklerin gerçek hayatta olumsuz sonuçlara rağmen bağımlılık benzeri davranışlarını sürdürme kriterini karşılayabileceğini, ancak bunun davranış testlerinde gösterilemeyebileceğini düşündürüyor" şeklinde açıklıyor.
İnternet oyunlarının insanlara neşe getirebildiği gibi, oyuncaklarla oynamak da köpeklere mutluluk verebilir. Ancak oyunun aşırı hale gelmesi sorunlara yol açabilir ve bazı köpeklerin en sevdikleri nesnelere karşı zararlı dürtüler geliştirmeye yatkın olduğu anlaşılıyor.
Araştırmacılar, "Bundan sonraki araştırmalar, köpeklerdeki bağımlılık benzeri davranışlardaki bireysel farklılıkları, insanlar arasındaki bağımlılık davranışlarıyla ilişkili özelliklerle (örneğin yüksek dürtüsellik, bozulmuş geri öğrenme, artan sebat etme ve daha önce ödüllendirilen tepkilerin gecikmiş sönmesi gibi) ilişkilendirmeyi hedeflemelidir" diyerek sözlerini tamamlıyor.
Bu çalışma, Scientific Reports adlı dergide yayımlandı.
