Donald Trump'ın, TikTok'u ABD'de ulusal güvenliği riske atmadan çalışır durumda tutacak bir anlaşma yapma vaadini yerine getirip getiremeyeceği merak konusu. Ancak görünüşe göre işler pek de iyi değil.
ABD pazarında yeni bir TikTok sürümünün Eylül ayında piyasaya sürülmesi için hazırlıklar yapıldığı haberlerine rağmen, Başkan Trump dahi anlaşmanın yakın olduğundan emin değil.
Trump, kısa süre önce yaptığı açıklamalarda "Anlaşma neredeyse tamam" ifadelerini kullanarak, Çin Devlet Başkanı veya başka bir yetkiliyle buluşarak anlaşmanın son halini görüşmeyi planladığını belirtti. Ancak Çin'in anlaşmaya yanaşıp yanaşmayacağı sorulduğunda, "Emin değilim ama öyle düşünüyorum" itirafında bulundu.
Trump'a göre anlaşma hem Çin hem de ABD için "iyi" olsa da, Çin daha önceki bir anlaşmayı reddetmişti. Bu ret, anlaşmanın kötü olmasından çok, Trump'ın tarife tehditlerinin görüşmeleri sekteye uğratmasıyla ilişkilendiriliyor.
Şu an itibarıyla ABD ve Çin arasında bir ateşkes ilan edilmiş olsa da, bu durum ticaret savaşından geri adım atıldığı anlamına gelmiyor. Trump anlaşmayı imzalama çabaları sürerken Çin'e tehditler savurmaya devam ederse, tarihin tekerrür etme ihtimali yüksek.
Son olarak Trump, Çin'e yönelik yapay zeka çipi kısıtlamalarını genişletme ve yasa dışı yarı iletken kaçakçılığının önüne geçme planlarını duyurdu. Ayrıca, Çin'in de aralarında bulunduğu bazı ülkelerin "Amerikan karşıtı politikalarına" uyum sağlayan ülkelere yüzde 10 ithalat vergisi tehdidinde bulundu. Mevcut ateşkesin kırılganlığı, fentanil kaçakçılığı ve ABD ihracatçılarının Çin pazarlarına erişimi gibi konulardaki belirsizliklerin devam etmesiyle de pekişiyor. Tüm bunlar, TikTok anlaşmasının çerçevesinden çok daha fazlasının çözülmesi gerektiğini gösteriyor.
ABD yasalarına göre, TikTok'un 17 Eylül'e kadar ABD'de satılması veya yasaklanması gerekiyor. Trump, bu yıl boyunca zorlu bir durumda kalmış gibi görünüyor, zira anlaşmanın nihai şartları mevcut sahibi ByteDance'in platformun yüzde 20'sinden fazlasına sahip olmasına veya TikTok'un algoritması ya da veri paylaşım uygulamaları üzerinde herhangi bir kontrol sürdürmesine izin vermeyebilir.
Hem ByteDance hem de Çin, uzun süredir zorunlu bir satışa karşı çıkıyor. Çin ticaret bakanlığı, TikTok'un algoritmasını içeren herhangi bir satışın Çin teknolojisinin ihracatı sayılacağı gerekçesiyle Çin'in onayını alması gerektiğinde ısrar ediyor.
Çin'in onayını almak için daha önce Trump, Oracle liderliğindeki yeni bir ABD şirketinin algoritmayı kiralayabileceğini öne sürmüştü. Ancak Trump, o zamandan beri Çin'in anlaşmanın mevcut sürümünü onaylaması gerektiğini belirtti. Bu durum, ABD'nin, sadece Çin'den değil, Beyaz Saray'dan da gelen tepkiler üzerine kiralama fikrinden vazgeçtiğini düşündürüyor.
Geçtiğimiz pazartesi günü Çin, Trump'ın anlaşmasına veya olası bir TikTok satışına sıcak baktığına dair herhangi bir işaret vermedi.
Çin dışişleri bakanlığı sözcüsü Mao Ning, yaptığı açıklamada, "Çin'in TikTok ile ilgili konulardaki ilke ve tutumunu defalarca yinelediğini" belirtti. Bu durum, Çin'in, TikTok'un herhangi bir şekilde el değiştirmesinin Çinli işletmeler için "açık, adil, tarafsız ve ayrımcı olmayan bir iş ortamında" pazar ilkelerine göre "bağımsız" bir şekilde yönetilmesi gerektiği konusundaki duruşunu sürdürdüğünü gösteriyor.
Analistler, Trump'ın hazırladığı satışı Çin'in onaylamasının pek olası görünmediğini, bunun ana nedeninin ise TikTok'un algoritmasının çok değerli olması olduğunu belirtiyor.
Uzmanlara göre, Pekin, son dönemdeki tarife artışlarını ve ABD'nin çip teknolojileri üzerindeki ihracat kontrollerini görmezden gelse bile, algoritmalar için ihracat lisansı vermeyecektir.
ABD Versiyonu TikTok Sorunlu Olabilir mi?
Trump, TikTok için Amerikalı alıcılar bulduğunu iddia ediyor. Önceki başarısız anlaşmanın arkasındaki grupla aynı olduğu düşünülen bu alıcılar arasında Oracle, Blackstone Inc. ve girişim sermayesi şirketi Andreessen Horowitz'in bulunduğu belirtiliyor.
Eğer bir satış onaylanırsa, ABD'ye özel yeni bir TikTok sürümünün 5 Eylül'de kullanıma sunulacağı aktarılıyor. ABD'deki tüm TikTok kullanıcılarının Mart 2026'ya kadar bu yeni uygulamaya geçiş yapmaları istenecek ve bu tarihten sonra orijinal uygulamanın çalışmayı durduracağı belirtiliyor.
ABD uygulaması ile küresel uygulamanın ne kadar farklı olacağı belirsizliğini koruyor. Ancak 170 milyona kadar ABD'li kullanıcının profilini aktarmanın, Çin'in uygulamayı Amerikalıları gözetlemek veya manipüle etmek için kullanabileceği yönündeki ABD endişelerini gidermek adına kolay olmayacağı belirtiliyor. Bir kaynak, bu aktarımların "pratikte teknik sorunlar yaratabileceğini" ve bunun uygulamanın ABD deneyimini baştan olumsuz etkileyebileceğini öne sürdü.
Bu durum ise, çok fazla içerik kaybolursa veya algoritma içerik önerme konusunda daha az etkili bulunursa, kullanıcıları alternatif uygulamalara yönlendirebilir.
Trump'ın seçtiği alıcılarla anlaşmanın yasal ve finansal detaylarını tamamladığı belirtilen ByteDance için, ABD'li kullanıcıların kaybı, şirketin küresel çapta en hızlı büyüyen iş kolu olan TikTok Shop'un büyümesini sekteye uğratabilir. TikTok Shop'un büyümesine öncelik vermek, ByteDance'i uygulamayı satmayı reddetme tutumundan vazgeçmeye motive edebilir, ancak sonuçta Çin'in yine de onay vermesi gerekecek, Trump'ın da belirttiği gibi.
Eleştirmenler ve Trump'ın kendisi, Çin'in Trump'ın anlaşmasına rıza göstereceğinden şüphe duymaya devam etse de, ABD uygulaması için yapılan hazırlıklar, TikTok'ta büyük değişikliklerin ne zaman gelebileceğine dair potansiyel bir zaman çizelgesi sunuyor.
Gelir kaynağı olarak TikTok'a bağımlı olan birçok kullanıcı için, bu sonbahar, anlaşmanın TikTok'un algoritmasını nihayetinde nasıl etkileyeceğine bağlı olarak çevrimiçi işlerinin kaderini belirleyebilir.
