Geçtiğimiz aylarda piyasaları oldukça etkileyen ve resesyon uyarılarına yol açan ABD-Çin ticaret gerilimi, varılan geçici bir ateşkesle bir süreliğine yatışmıştı. Ancak son günlerde bu ateşkesin bozulmaya başladığına dair işaretler art arda geliyor.
ABD ve Çin, Mayıs ayında Cenevre'de yaptıkları görüşmelerde, iki ülke arasındaki gümrük vergilerinde bir miktar indirime gidilmesi konusunda geniş çaplı bir anlayışa varmıştı. Bu anlaşma, bir süreliğine piyasalarda olumlu bir hava yaratmıştı.
Ancak son birkaç gündür ABD'nin Çin'e yönelik adımları dikkat çekiyor. İlk olarak, Amerikalı şirketlerin Çinli firmalara yarı iletken (çip) tasarım yazılımı satmasını kısıtlayan adımlar atıldı. Ardından, bazı yetkililer tarafından yapılan açıklamalarda, özellikle Çin Komünist Partisi ile bağlantılı Çinli öğrencilerin vizelerinin iptal edilmeye başlanacağı sinyalleri verildi. Ticaret Bakanlığı ise, Amerikalı şirketlerin Çin'in devlete ait havacılık firmalarına motor parçaları ve ilgili teknolojileri tedarik etmesini sağlayan bazı ihracat lisanslarını askıya aldı. Son olarak, ABD'nin halihazırda kara listede (Entity List olarak bilinen) bulunan Çinli şirketlerin iştiraklerini de kara listeye almayı düşündüğü belirtiliyor.
Başkan Trump da yaptığı bir açıklamada, Çin'in politikalarını sert bir dille eleştirerek, Çin'in 'anlaşmayı tamamen ihlal ettiğini' belirtti.
Peki ABD neden aniden Çin'e karşı birden fazla cepheden baskı uygulamaya başladı? Bu gerilimin arkasındaki temel nedenlerden biri olarak nadir toprak elementleri gösteriliyor.
Görüşmeler sırasında ABD'nin, Çin'den ABD'ye nadir toprak ihracatını hızla yeniden başlatmasını talep ettiği biliniyor. Ancak Çin'in, ABD merkezli şirketler için ihracat lisanslarını onaylama konusunda geciktirme taktikleri uygulamaya devam ettiği bildiriliyor.
Durumun o kadar ciddi olduğu bildiriliyor ki, ABD'deki bazı otomobil fabrikaları üretimi azaltmak veya tamamen durdurmak zorunda kalabilir.
Nadir toprak elementleri; elektrikli motorlar için mıknatıslar dahil olmak üzere birçok sektörde yaygın olarak kullanılıyor. Sanılanın aksine, ABD'nin kendi bol miktardaki nadir toprak kaynaklarını hızla işleme kapasitesi oluşturması kolay değil. Bu, büyük yatırım, enerji, altyapı ve tedarik zinciri entegrasyonu gerektiren karmaşık bir süreç. Uzmanlara göre bu tür bir kapasiteyi oluşturmak uzun yıllar alabilir.
