Dünyanın en gelişmiş çiplerinin öncü tedarikçisi konumundaki Tayvan, ticari stratejisini değiştirerek çip üretimindeki hakimiyetini bir koz olarak kullanmaya başlıyor. Bu hamle, ABD'nin de bu yönde bir beklentisi olduğu bir dönemde gerçekleşiyor.
Çip üretiminde küresel liderliğini yıllardır Çin'in artan tehditlerine karşı bir kalkan olarak kullanan Tayvan, ABD ile olan ittifakını güçlendirerek olası bir işgal girişimini engellemeye çalışıyor. Çin'in 'tek Çin ilkesi' çerçevesinde Tayvan'ın bağımsızlığını tanımaması ve müttefiklerinden Tayvan ile diplomatik ilişkileri kesmelerini talep etmesi, bölgedeki gerilimi tırmandırıyor.
Son olarak Tayvan, ulusal güvenlik endişeleri gerekçesiyle Güney Afrika'ya yönelik yarı iletken sevkiyatını kısıtlama kararı aldı. 47 ürün arasında yer alan bu kısıtlama, Güney Afrika'nın elektronik, telekomünikasyon ve otomotiv parçaları sektörlerini olumsuz etkileyebilir. Tayvan, önümüzdeki 60 gün içinde bu konuda görüşme talebini reddetmesi halinde daha sert tedbirler alabileceği mesajını verdi.
Tayvan'ın bu adımının temelinde, Güney Afrika'nın geçen yıl Çin Devlet Başkanı Şi Cinping ile yaptığı görüşmenin ardından Tayvan'ın Pretoria'daki büyükelçiliğini Johannesburg'a tek taraflı olarak taşıma kararı yatıyor. Çin'in önemli bir müttefiki olan Güney Afrika, Tayvan ile bağlarını zayıflatma yönündeki Çin'in taleplerini karşılamak amacıyla temmuz ayında büyükelçiliğin taşınması için baskıyı artırmıştı.
Tayvan Dışişleri Bakanlığı bu gelişmeye derhal tepki göstererek Güney Afrika'yı Tayvan'ı baskılamakla suçlamış ve büyükelçilik taşınması konusunda görüşme taleplerini reddetmeleri halinde karşı önlemler alacaklarını duyurmuştu.
Güney Afrika Dışişleri Bakanlığı sözcüsü, Tayvan ile olan ilişkilerinin 'siyasi olmadığını' belirtirken, Güney Afrika'nın küresel yarı iletken endüstrisi için kritik öneme sahip olan platin grubu metallerin tedarikçisi olduğunu vurguladı.
Çin Dışişleri Bakanlığı sözcüsü ise Tayvan'ın ihracat kısıtlamalarını, 'küresel çip sanayisi ve tedarik zincirlerini istikrarsızlaştırma ve çiplerin bir silah olarak kullanılmak suretiyle tek Çin ilkesine yönelik uluslararası bağlılığı baltalamaya yönelik kasıtlı bir adım' olarak nitelendirdi. Sözcü, Çin'in Güney Afrika'yı büyükelçilik taşıma kararından dolayı takdir ettiklerini ve Çin'in çip tedarikini genişleterek Güney Afrika'yı ödüllendireceklerini belirtti. Ayrıca, Tayvan'ın ticaret taktiklerinin başarısız olacağını ve Çin'in Güney Afrika'ya yönelik çip ihracatının 2024'te Tayvan'dan yapılan ihracatın üç katına çıktığını ifade etti.
Tayvanlı bir yetkili ise, ülkenin diplomatik hedefler için ekonomik ve ticari politikaları giderek daha fazla kullanacağını ve 'dost olmayan diğer ülkelerin' de benzer yaptırımlarla karşılaşabileceğini ima etti. Uzmanlar, ABD ve büyük Avrupa ekonomilerinin hedef alınma olasılığının düşük olduğunu, ancak Tayvan'ın daha küçük ortaklarının, dünyanın en gelişmiş çiplerinin en büyük tedarikçisi olan Tayvan Yarı İletken Üretim Şirketi'nden (TSMC) mahrum kalma riskine karşı ticaret stratejilerini yeniden gözden geçirmeleri gerekebileceğini belirtiyor.
Bu cesur adımın, ABD'nin Çin'e yönelik uyguladığı ticaret savaşlarından etkilendiği düşünülüyor. Tayvan daha önce de ABD'yi takip ederek Huawei ve Semiconductor Manufacturing International Corporation (SMIC) gibi Çinli çip firmalarına yönelik ihracat kısıtlamaları uygulamıştı. Bu kısıtlamalar o dönemde sembolik olarak değerlendirilse de, Tayvan hükümetinin ihracat kontrol düzenlemelerini ABD ile daha uyumlu hale getirme niyetini gösteriyordu.
Tayvan'da bir düşünce kuruluşu temsilcisi, ABD hükümetinin uzun süredir Tayvan'dan Washington'ı takip etmek yerine hassas ihracatların düzenlenmesi konusunda daha fazla inisiyatif almasını umduğunu belirtti.
