Tayvan kıyılarında bulunan ve yıllardır gizemini koruyan bir çene kemiği fosili, bilim insanları için heyecan verici bir keşfin kapılarını araladı. Yapılan son araştırmalar, bu kemiğin modern insana veya Neandertallere değil, insanlığın soyu tükenmiş başka bir akrabası olan Denisovanlara ait olduğunu ortaya koydu.
2000'lerin başlarında Tayvan'ın batı kıyısı açıklarında bir balıkçı tarafından deniz tabanından çıkarılan ve 'Penghu 1' olarak bilinen bu çene kemiği, kökeni konusunda uzun süredir bilimsel tartışmalara neden oluyordu. Araştırmacılar, proteinleri analiz eden ileri teknoloji bir yöntem kullanarak bu gizemi çözmeyi başardı. Bu teknik, bireyin Pleistosen dönemde Asya genelinde yaşamış ve Neandertaller ile modern insanın kuzeni kabul edilen Denisovan olduğunu doğruladı. Bu gelişme, kimliği belirsiz diğer insan fosillerinin tanımlanmasına yönelik yeni yollar açıyor.
Araştırmada görev alan uluslararası uzmanlar, aynı tekniğin, bulunan diğer hominin fosillerinin (insan akrabası türler) Denisovan mı, Neandertal mi yoksa başka bir popülasyona mı ait olduğunu belirlemek için de kullanılabileceğini vurguluyor.
Penghu 1 çene kemiği, sağlam yapısı ve büyük dişleriyle dikkat çekiyordu. On yılı aşkın süredir paleoantropologlar, kemiğin Homo erectus'a, arkaik Homo sapiens'e veya Denisovan'a ait olabileceği konusunda farklı görüşler dile getiriyordu.
Denisovanlar, Neandertaller ve Homo sapiens ile aynı dönemde yaşamış, soyu tükenmiş insan akrabalarıdır. Ancak Neandertallerin kemikleri Avrupa ve Batı Asya'da yaygın olarak bulunurken, Denisovanlar hakkında bildiklerimizin çoğu DNA analizlerine dayanmaktadır. Şu ana kadar sadece çok az sayıda Denisovan fosili bulunmuştur ve bunların çoğu Sibirya'daki Denisova Mağarası'ndan çıkmıştır. Yeterli fosil koleksiyonu olmaması, uzmanların yeni Denisovan iskeletlerini tanımlamasını ve bu türün nerede yaşadığını, insanlarla nasıl ilişkili olduğunu anlamasını zorlaştırmaktadır.
Antik proteinlerin analizi olan paleoproteomik adı verilen nispeten yeni bir teknik kullanılarak, araştırma ekibi Penghu 1'in erkek olduğunu ve amino asit ve protein yapısının Denisovanlara çok benzediğini belirledi. Bulgularını saygın Science dergisinde yayınladılar.
Çalışmada yer almayan başka bir biyolojik antropolog, bu türden daha önce değeri tam anlaşılamayan fosillerle bile artık çok daha fazlasının yapılabileceğini, özellikle Asya'da nehir yataklarında bulunan fosiller için bu tekniğin heyecan verici imkanlar sunduğunu ifade etti.
Ancak çalışmanın bir sınırlaması, Penghu 1'in geleneksel yöntemlerle (karbon-14 veya uranyum tarihleme gibi) kesin olarak tarihlendirilememesi. Bunun nedeni, fosilin uzun süre suda kalmış olması ve DNA çıkarma girişimlerinin başarısız olmasıdır. Kemikle birlikte bulunan hayvan kemikleri iki farklı yaş aralığına işaret ediyor: ya 10.000 ila 70.000 yıl arası ya da 130.000 ila 190.000 yıl arası. Araştırmacılara göre, eğer fosil daha genç yaş aralığına giriyorsa, bu şimdiye kadar bulunan en genç Denisovan olabilir. Şu anda bilinen en genç Denisovan fosili 40.000 yıllık ve Tibet Platosu'nda bulunmuştu.
Kesin tarihlendirmedeki belirsizliğe rağmen, Penghu 1'in Denisovan olarak tanımlanması, bu grubun Asya'da, Sibirya gibi soğuk bölgelerden Tayvan gibi sıcak ve nemli bölgelere kadar geniş bir alana yayıldığını gösteriyor.
Araştırmacılar, çalışmada şu sonuca vardı: "Artık açıkça görülüyor ki, iki zıt hominin grubu – uzun ama narin çeneli küçük dişli Neandertaller ve sağlam ama alçak çeneli büyük dişli Denisovanlar – Geç Orta Pleistosen'den Erken Geç Pleistosen'e kadar Avrasya'da bir arada yaşadılar." Bu sonuç, Homo cinsinin çeşitliliği ve evrimi hakkında önemli bir ışık tutuyor. Araştırmacıların bir sonraki adımları, paleoproteomik tekniğini kullanarak cinsimize ait daha fazla arkaik kemiği tanımlamak olacak.
