Araştırmacılar, eski insan akrabalarının, daha önce düşünülenden 600.000 yıl daha erken, şaşırtıcı derecede ileri düzeyde planlama yeteneğine sahip olduklarını ortaya koyan bulgular elde etti. Kenya'daki Nyayanga arkeolojik alanında bulunan 3 ila 2,6 milyon yıl öncesine tarihlenen 401 adet taş alet, bu erken dönem atalarımızın taşları uzak mesafelere taşıdığını gösteriyor.
En eski bilinen taş alet yapım tekniği olan Oldowan tarzında üretilen bu aletlerin hammaddelerinin büyük çoğunluğunun, bulundukları yerden yaklaşık 9,7 kilometre uzaklıktaki bölgelerden getirildiği belirlendi. Bu durum, günümüz şempanzelerinin kuruyemiş kırmak için taşları en fazla 2 kilometreye kadar taşımasına kıyasla çok daha büyük bir mesafe kat edildiğini gösteriyor.
Bulgulara göre, en eski taş aletler yaklaşık 3,3 milyon yıl öncesine dayanıyor ve bu, insan cinsinin (Homo) ortaya çıkışından neredeyse 1 milyon yıl öncesine denk geliyor. Bu erken dönem aletleri, muhtemelen Lucy gibi atalarımız tarafından üretilmişti; ancak o dönemde kullanılan malzemeler yerel kaynaklıydı veya en fazla 3 kilometre uzaklıktan temin ediliyordu.
Yaklaşık 2 milyon yıl önce Homo erectus gibi insan atalarında beyin ve vücut boyutunda artışlar, Afrika dışına göçler ve et tüketiminin artması gibi önemli değişimler yaşandı. Bu dönemde atalarımızın planlama yapma ve alet üretimi için uzak mesafelerden kaya seçme ve taşıma eğiliminde olduklarına dair kanıtlar mevcut.
Ancak Nyayanga'da bulunan taş aletler, insan akrabalarının uzun mesafeli kaya taşıma ve seçme konusundaki en erken kanıtlardan 600.000 yıl daha eski. Bu durum, bu grupların gıda işlemek için neye ihtiyaç duyduklarını anladıklarını ve çevrelerini zihinsel olarak haritalandırabildiklerini gösteriyor.
Nyayanga'da bulunan aletleri hangi türün ürettiği kesin olarak bilinmiyor. Araştırmacılar, bu aletlerin yanında Paranthropus cinsine atfedilen fosillerin bulunmasının, çekirdek ve yonga teknolojisinin yalnızca Homo cinsiyle sınırlı olup olmadığını sorgulamaya açtığını belirtiyor. Hangi insan akrabasının bu aletleri ürettiği fark etmeksizin, bu taşların uzun mesafeler boyunca taşınmış olması, onların beklenenden çok daha zeki olduklarını düşündürüyor.
Bu keşif, insanlığın aletlerle olan ilişkisinin kökenlerini anlamak açısından büyük önem taşıyor. Atalarımızın zorluklarla başa çıkmak için aletlere nasıl bağımlı hale geldiğini anlamak, günümüzdeki teknolojiyle şekillenmiş dünyada karşılaştığımız yeni zorluklar karşısında kendi bağımızı daha iyi görmemizi sağlıyor.
