Büyük bir deprem sırasında yerin çatlama anını gösteren, türünün ilk örneği olan bir video, daha önce düşünülenden çok daha dikkat çekici sonuçlar ortaya koyuyor. Bu video, daha önce hiç kamerayla kaydedilmemiş bir yer hareketi yakalamakla kalmıyor, aynı zamanda çatlağın hareket ederken eğildiğini de gösteriyor.
Japonya'daki Kyoto Üniversitesi'nde görevli bir jeofizikçi olan Jesse Kearse, bir açıklamasında, bu eğilimli hareketin jeolojik kayıtlardan ve fayların kenarlarındaki çizikler olan "slickenlines"lardan çıkarılabildiğini ancak hiçbir zaman canlı olarak görülmediğini belirtti.
Kearse, "Videoda nesnelerin düz bir çizgide hareket etmesi yerine, aşağı doğru dışbükeyliği olan eğimli bir yolda hareket ettiğini gördüm. Bu durum hemen zihnimde bazı bağlantılar kurmamı sağladı, çünkü önceki çalışmalarımdan bazıları özellikle fay kaymalarının eğriliği üzerineydi, ancak bunları jeolojik kayıtlardan yola çıkarak yapmıştım." dedi.
Myanmar'ın Thazi yakınlarındaki bir güvenlik kamerası tarafından kaydedilen video, 28 Mart'ta bölgeyi vuran 7.7 büyüklüğündeki deprem sırasında yerin yarıldığını gösteriyor. Görüntülerde yerin sarsılmasının ardından bir çatlağın açıldığı görülüyor. Bu tür yer kırılmaları büyük depremlerde nispeten yaygındır ancak daha önce hiç video ile kaydedilmemişti.
Kearse, video YouTube'a yüklendikten kısa bir süre sonra tüylerinin diken diken olduğunu belirterek izlediğini söyledi. Beşinci veya altıncı izlemesinde çatlağın eğimli olduğunu fark etti. Kyoto Üniversitesi'ndeki meslektaşı jeofizikçi Yoshihiro Kaneko ile birlikte videoyu daha yakından incelediler. Çatlağın önce keskin bir şekilde eğildiğini, ardından saniyede yaklaşık 3.2 metre (10.5 fit) hıza ulaştığını ve 1.3 saniyede toplam 2.5 metre (8.2 fit) kayma gösterdiğini tespit ettiler. En yüksek hızına ulaştıktan sonra çatlak düzleşiyor ve yavaşlıyor.
Bulgular, eğriliğin oluşmasının nedeninin, faydaki gerilimlerin yer yüzeyinde daha düşük, Dünya'nın daha derinliklerindeki gerilimlerden daha az olmasından kaynaklandığını gösteriyor. Bu durum, fayın hareket şeklinde düzensiz bir örüntü oluşturuyor. Kearse, YouTube'da paylaştığı açıklayıcı videoda, "Eğrilik, kırılmanın dinamikleri hakkında önemli bilgiler taşıyor" ifadelerini kullandı.
Kearthse, yüzeydeki farklı gerilimlerin fayı kendi rotasından çıkardığını ve "ardından kendini toplayıp yapması gerekeni yaptığını" söyledi.
Bu eğriliklerin dinamikleri, kırılmanın hangi yönde ilerlediğine bağlı olarak değişebilir. Bu nedenle, eğriliklerin anlaşılması, geçmiş depremlerin nasıl geliştiğine dair ipuçları sağlayabilir ve bilim insanlarının gelecekteki yer kırılmalarını daha iyi tahmin etmelerine yardımcı olabilir.
Araştırma, 18 Temmuz'da The Seismic Record dergisinde yayımlandı.
