Bilim insanları, uzun süredir imkansız olduğuna inanılan bir başarıya imza atarak, binlerce yıllık yünlü mamutlara ait RNA'yı ilk kez başarıyla çözdü. Bu olağanüstü gelişme, soyu tükenmiş canlıların geçmişine dair anlayışımızda devrim yaratma potansiyeli taşıyor.
RNA (ribonükleik asit), DNA'dan aldığı bilgiyi protein üretimi için hücrelere taşıyan bir moleküldür. Bir hücrenin belirli bir anda hangi genlerinin aktif olduğunu ve bu aktivite örüntülerinin zamanla nasıl değiştiğini göstererek, antik RNA günümüzden çok uzun zaman önce yaşamış canlıların hücresel durumları hakkında değerli bilgiler sunabilir.
Son yirmi yılda antik DNA araştırmalarında büyük ilerlemeler kaydedilmiş olsa da, daha kırılgan bir yapıya sahip olan RNA üzerinde benzer başarılar elde etmek oldukça zorlu olmuştur. DNA'nın çift sarmallı yapısı ona daha fazla dayanıklılık sağlarken, tek sarmallı RNA daha kolay bozulabilmektedir.
Araştırmacılar, Sibirya'dan elde edilen ve 10.000 ila 50.000 yıl öncesine ait olduğu belirlenen 10 iyi korunmuş yünlü mamut örneğini inceledi. Bu örneklerin donmuş koşullarda saklanmış olması, RNA'nın korunma olasılığını artırmıştı.
Özellikle yaklaşık 39.000 yaşında olduğu tahmin edilen ve 'Yuka' olarak bilinen, kızıl tüylü yavru bir mamut örneği, araştırmacılar için büyük sürprizler barındırıyordu. Yuka'nın bu yaşı, şimdiye kadar sekanslanan en eski RNA olma unvanını kazandırırken, bu alandaki önceki rekor yaklaşık 14.300 yıllık bir canid (köpekgil) örneğine aitti.
Bu incelemeler sırasında, Yuka'nın fiziksel özelliklerine göre dişi olduğu düşünülürken aslında erkek bir mamut olduğuna dair kesin genetik sinyaller tespit edildi. Ayrıca, RNA analizleri Yuka'nın kas fonksiyonları hakkında da ipuçları verdi. Araştırmacılar, kasların kasılıp gevşemesini sağlayan proteinleri oluşturan genlerin aktivitesi hakkında bilgi edindi.
Hücreler öldüğünde geriye kalan son işlevlerden biri RNA'dır. Bu çalışmada elde edilen veriler, bu mamutların son anlarındaki hücresel durumlarının birer anlık görüntüsü olarak nitelendiriliyor. Yuka'nın kas RNA'sında gözlemlenen bulgular, ölüm anındaki potansiyel dehşet verici koşullara işaret ediyor. Araştırmacılar, Yuka'nın kaslarında hücresel metabolik stresin moleküler kanıtlarını buldu. Bu durum, önceki bir çalışmada Yuka'nın bedenindeki pençe ve ısırık izleriyle de ilişkilendirilmişti. Ancak bu stresin kaynağının, Yuka'nın avlanması mı yoksa ölüm sonrası parçalanması mı olduğu henüz bilinmiyor.
Bu çalışmanın, paleogenomik alanında çığır açan bir yayın olduğunu belirten uzmanlar, daha önce hayal bile edilemeyeni başardığını vurguluyor. RNA'nın son derece kararsız olmasına rağmen, bu çalışma daha eski bir örnekten, daha büyük miktarda ve daha kesin sonuçlarla RNA elde etmeyi başarmış durumda.
Bu bulgular, çok eski örneklerden RNA çıkarmanın mümkün olduğunu gösteriyor ve gelecekteki araştırmalar için yeni kapılar aralıyor. Araştırmacılar, diğer bilim insanlarının da antik RNA'yı başarıyla elde etmelerine yardımcı olacak bir yol haritası da sunuyor.
DNA'ya ek olarak antik örneklerden RNA elde edebilme yeteneği, soyu tükenmiş hayvanların biyolojisine yepyeni bir pencere açmak anlamına geliyor. Bu, hangi genlerin bir mamutu mamut yapan özelliklerini kazandırdığını daha iyi anlamamıza yardımcı olacak güçlü bir araç olarak görülüyor.
