15 Temmuz 1965 tarihi, Güneş Sistemi keşif tarihinde bir dönüm noktası oldu.
NASA'nın Mariner 4 uzay aracı, Mars'ın yanından geçerken gezegenin yüzeyinin 22 fotoğrafını çekerek Dünya'ya gönderdi. Bu fotoğraflar, insanlar tarafından elde edilen Mars'ın ilk yakın plan görüntüleriydi ve derin uzaydan başka bir gezegenin çekilen ilk fotoğrafları olma özelliğini taşıyordu.
Geniş, kuru, yoğun kraterli bir çölü gösteren bu görüntüler, Mars hakkındaki anlayışımızı ve gezegendeki yaşam olasılığını tamamen değiştirdi. Aynı zamanda Güneş Sistemi gezegen bilimi ve keşiflerinde yepyeni, cesur bir dönemin kapısını araladı.
Mariner 4, 28 Kasım 1964'te fırlatıldı ve Mars'a doğru yaklaşık sekiz ay süren uzun ve zorlu bir yolculuk yaptı. Kızıl gezegeni dikkatlice incelemek ve gözlemlerini milyonlarca mil uzaklıktaki Dünya'ya iletmek üzere tasarlanmıştı.
Mariner 4 görevi sırasında Mars ve Dünya, yaklaşık 220 milyon kilometre uzaklıktaydı. Radyo sinyallerinin bu mesafeyi kat etmesi 12 dakika sürüyordu. Yer kontrol ekibi, uzay aracına gönderecekleri komutları, görevi gerçekleştirmesini istedikleri zamandan 12 dakika öncesine göre ayarlamak zorundaydı. Mariner 4'ün en uygun pozisyona gelmesi beklendi.
Ardından, kontrol merkezindeki görevliler her bir fotoğrafın uzayın derinliklerinden geri iletilmesini beklemek zorunda kaldılar. Bu işlem her bir fotoğraf için tam dört gün sürüyordu.
Ekipteki mühendislerden biri o günleri şöyle anlatıyordu: "Şimdi gerçek an gelmişti – gerçekten fotoğraf çekebilmiş miydik? 40.000 pikselin iletilmesi için altı saatlik gecikmenin ardından ilk fotoğraf ekranda belirdi. Ama tam kenarın biraz üzerinde duran şey neydi? Bir bulut mu? İmkansız. Mars'ta bulut olmadığını herkes biliyordu – kamera merceğinde bir çatlak olmalıydı. Aman Tanrım, yine bir enstrüman arızası mı? Tabii ki, sonradan anlaşıldığı üzere Mars'ta gerçekten bulutlar varmış."
"Ve sonra asıl mucize geldi – yüzeyin kraterlerle dolu olduğunu gösteren art arda fotoğraflar! İnanılmaz bir şekilde kendi Ay'ımız gibi görünüyordu; derin kraterli ve zamanla değişmemiş. Su yok, kanallar yok, yaşam yok... Her ne kadar ilk başta bunu başardığımızı fark etmenin büyük bir sevinci ekibi sarmış olsa da, ortaya çıkanlar bu sevinci biraz gölgelemişti."
Bu ilk 22 görüntü, Mars yüzeyinin sadece yüzde birini kapsıyordu ve tesadüfen özellikle yoğun kraterli bir alandı. Onlarca yıllık yörünge gözlemlerinden sonra bugün bildiğimiz gibi, Mars volkanik bazalt ovalarından antik nehir deltalarına kadar çeşitli ve büyüleyici bir manzaraya sahip.
60 yıl öncesine göre çok daha fazla şey biliyor olsak da, Mars'ın yüzeyini hala ancak birazcık kazıyabildik. Ancak parça parça, geçmişi yavaşça aydınlanıyor. Yüzeyinde bir zamanlar serbestçe suyun aktığını, volkanizmanın bir zamanlar yaygın olduğunu ve hatta gezegenin derinliklerinde hala kükreyebileceğini biliyoruz. Muhteşem bulutları, vahşi fırtınaları, mavi gün batımları ve tozlu zeminde yollarının izlerini bırakan toz şeytanları olduğunu da biliyoruz.
Bir gün, belki de, Mars'ta aslında yaşamın var olduğunu bile bulabiliriz.
