Tarihin en ikonik yırtıcılarından biri olan Tyrannosaurus rex'in gezegende hüküm sürmesinden çok daha önce, bir 'Ejderha Prensi' vardı. Paleontologlar, devasa etoburların yolunu açan, evrimin 'kayıp halkası' sayılabilecek yeni bir tür keşfetti.
Yaklaşık 86 milyon yıl önce yaşamış olan bu orta boyutlu tiranozor türüne, bulunduğu yeri onurlandırmak amacıyla Moğolca'da "Moğolistan'ın Ejderha Prensi" anlamına gelen Khankhuuluu mongoliensis adı verildi.
Keşfedilen Khankhuuluu, ünlü 'zorba kertenkele' avcıları ailesinin bir orta sıklet üyesiydi. Kalçasından yaklaşık 2 metre (6.6 fit) yüksekliğindeydi, burundan kuyruğa iki katı uzunluktaydı ve ağırlığı yaklaşık 750 kilogram civarındaydı. Karşılaştırmak gerekirse, T. rex'in 13 metreye kadar uzayabildiği ve 8.8 tona ulaşabildiği tahmin ediliyor.
Elbette, bu kadar devasa boyutlara evrimleşmek bir gecede olmadı. Uzun süre boyunca, bu devasa yırtıcıların, yaklaşık 1 metre boyundaki Suskityrannus ve Moros intrepidus gibi daha küçük atalardan evrimleştiği varsayılıyordu.
Mantıksal olarak, bu iki uç nokta arasındaki yolun orta büyüklükteki türlerle döşeli olması gerekiyordu. Ne yazık ki, fosil kayıtları bu konuda eksik kalmıştı. T. rex'ten yaklaşık 20 milyon yıl önce yaşamış olan Khankhuuluu, bu boşluğu doldurmaya yardımcı oluyor.
Uzmanlar, Khankhuuluu'nun, daha küçük 'tiranozoroid' atalardan o devasa tepe yırtıcısı tiranozorlara geçiş formunu temsil ettiğini belirtiyor. Uzun, ince bacaklara sahipti ve muhtemelen çok çevik bir avcıydı. Kafatası ise hafifti, bu da T. rex gibi torunları kadar güçlü, kemik kırıcı ısırık kuvvetleri uygulayamadığı anlamına geliyor.
Bu keşif, tiranozorlar için karmaşık bir tarihi de beraberinde getiriyor. Khankhuuluu, şu anda Asya olarak bilinen topraklardan geliyordu, yani daha devasa akrabalarının Kuzey Amerika'da ortaya çıkacağı yerden uzaktaydı. Birkaç milyon yıl içinde bu aile, Gorgosaurus ve Thanatotheristes gibi bir dizi devasa tür ortaya çıkardıktan sonra Bering kara köprüsü üzerinden geri döndü.
Asya'ya döndükten sonra tiranozorlar yeniden çeşitlendi, bu kez iki farklı kola ayrıldılar: Tarbosaurus gibi derin burunlu devasa tepe yırtıcıları olan Tyrannosaurini ve Qianzhousaurus gibi daha küçük, uzun ve dar burunlu Alioramini.
Sonunda, Tyrannosaurini'den bazıları Kuzey Amerika'ya geri dönerek T. rex gibi dünya çapında tanınan isimlere yol açtı.
Bu gidip gelme yolculuğunun işaretleri, tiranozor aile tarihine dair diğer güncel çalışmalarla da uyumlu. Aynı bölgede 10 milyon yıl önce yaşamış Daspletosaurus yerine T. rex'in en yakın akrabasının, bambaşka bir kıtada yaşamış bir kuzen olan Tarbosaurus olmasını da açıklamaya yardımcı oluyor.
Çalışma ayrıca, Kuzey Amerika ve Asya'daki tiranozorların farklı ekolojik nişleri nasıl doldurduğuna dair ilginç farklılıklar buluyor.
Hem Kuzey Amerika hem de Asya ekosistemlerinde tiranozorlar arasında orta boyutlu yırtıcılar vardı, ancak bu farklı şekillerde gerçekleşti. Asya'da aynı ekosistemde iki çok farklı formda tiranozor türü bulunuyordu. Tarbosaurus gibi formlar dev tepe yırtıcısı rolünü üstlenirken, Alioraminler daha küçük, hızlı ayaklı, orta boyutlu yırtıcılardı.
Ancak T. rex'in o kadar baskın olduğu ortaya çıktı ki, Kuzey Amerika'da bu iki nişi de tek başına doldurdu.
Uzmanlar, Kretase Dönemi'nin son 2 milyon yılında, kitlesel yok oluş olayından hemen önce, bildiğimiz kadarıyla Kuzey Amerika'da tek tiranozorun T. rex olduğunu söylüyor. Genç bireyler daha küçük, hızlı ayaklı ve sığ burunlu hayvanlardı. Bunlar, yetişkinlere kıyasla daha küçük avları yakalarlardı. Temelde, yetişkinlerin tepe yırtıcısı nişi yerine, orta boyutlu yırtıcı nişini dolduruyorlardı.
Elbette, bunların hiçbiri Khankhuuluu gibi göz ardı edilen orta çocuk türler olmadan mümkün olamazdı. Bu yeni prensi, kralın ve hatta bazı tartışmalı çalışmalara inanılırsa kraliçe ve imparatorun yanına, dinozor ailesinin kraliyetine hoş geldin diyoruz.
Araştırma, prestijli Nature dergisinde yayımlandı.
