Kuzey Yarımküre'de sonbahar ne zaman başlıyor? Meteorologlar için 1 Eylül'de başlayan meteorolojik sonbaharın aksine, astronomi açısından mevsimler yörüngesel olaylarla belirlenir. Solstisler ve ekinokslar, Dünya'nın Güneş etrafındaki yolculuğunun kilometre taşlarıdır ve Güneş ışığının gezegenin neresine ve ne kadar süreyle düştüğünü değiştirir.
Bu yıl, sonbahar ekinoksu, 22 Eylül Pazartesi günü Türkiye saati ile 21:19'da gerçekleşiyor. Bu tarihi an, gezegenin her yerinde neredeyse eşit gündüz ve gece sürelerine işaret ediyor. Ekinoksa kadar Kuzey Yarımküre'de yaz yaşanırken, daha fazla gün ışığına sahiptik; bu ekinoks ise sonbaharın ilk günü anlamına geliyor. Ekvator'un güneyinde ise kış hakimken, ekinoks baharın müjdecisi oluyor.
Eylül ekinoksu, Güneş'in Dünya üzerindeki herhangi bir noktada öğle vakti Ekvator'u güneye doğru geçtiği anı temsil eder. Bu, bir geçiş noktasıdır; ekinokstan önce Kuzey Yarımküre Güneş'e doğru eğikken, sonrasında Güney Yarımküre eğik olur. Bu anda Dünya'nın ekseni ne Güneş'e ne de ondan uzağa eğiktir, bu da tüm enlemlerde hemen hemen eşit miktarda gündüz ve gece yaşanmasına neden olur.
Neredeyse eşit diyelim, zira 'ekinoks' kelimesi Latince 'aequus' (eşit) ve 'nox' (gece) kelimelerinden gelse de, tam bir eşitlik söz konusu değildir. Güneş'ten gelen ışınlar kırıldığı için, Güneş aslında batmış olsa bile ufkun üzerinde görünmeye devam edebilir. Bu etki, özellikle yüksek enlemlerde daha belirgindir çünkü Güneş'in doğup batması daha uzun sürer. Bu nedenle, ekinoks gününde gündüz süresi Ekvator'da yaklaşık 12 saat 6 dakika, Ekvator'dan 30 derece uzakta 12 saat 8 dakika ve 60 derece uzakta ise 12 saat 16 dakika civarında olur.
Ekinoksun tam olarak hissedilmesi zor olsa da, onu gözlemlemenin bir yolu var. 22 Eylül gün batımında dışarı çıkarsanız, Güneş'in tam batı ufkunda battığını fark edeceksiniz; bu durum yalnızca Eylül ve Mart ekinokslarında gözlemlenir.
Ekinoksta gölgelerin değişen yönü, birçok eski medeniyet tarafından fark edilmişti. Meksika'daki Chichén Itzá'da, Kukulcán Piramidi'nin basamaklarından iniyormuş gibi görünen yılan şeklindeki yedi üçgen gölge, ekinoks gününde belirir. Kamboçya'daki Angkor Wat'ta ise ekinoks gün doğumu, bir gölgeyi yapı girişine tam olarak hizalayacak şekilde yansıtır.
Kuzey Yarımküre'de sonbahar, yılın en kısa günü olan 21 Aralık kış gündönümüne kadar devam edecek. Bundan sonra günler yavaş yavaş uzayacak ve 20 Mart'ta gerçekleşecek bir sonraki ekinoks, baharın gelişini müjdeleyecek.
