Kavşaklarda yaşanan trafik kazalarının %60'ından fazlasının sola dönüşlerle ilgili olduğu ortaya çıktı. Dünya genelinde bazı şehirler, trafik akışını iyileştirmek ve kaza oranlarını düşürmek amacıyla sola dönüşleri kısıtlama yoluna gidiyor.
Uluslararası alanda yapılan araştırmalar ve trafik mühendislerinin değerlendirmelerine göre, kavşaklardaki sola dönüşler sadece kazalara yol açmakla kalmıyor, aynı zamanda trafiği daha da kötüleştiriyor ve gereksiz yakıt tüketimine neden oluyor.
Peki, sola dönüşler kavşaklarda ne kadar tehlikeli?
Uzmanlara göre, sola dönüş yaparken karşıdan gelen trafiği kesmek zorunludur. Yeşil ışıkta bile, dönüş yapmadan önce karşıdan gelen trafikte bir boşluk beklemeniz gerekir. Bu boşluğu yanlış değerlendirmek, karşıdan gelen araçla çarpışma veya çarpılma riskini beraberinde getirir. Bu tür "açılı" çarpışmalar, trafik kazalarının en tehlikeli türlerinden biri olarak kabul edilir.
Ayrıca, sola dönüş yapan bir sürücü genellikle karşıdan gelen trafiğe odaklandığı için, dönüş yapacağı yaya geçidini kullanan yayaları fark etmekte zorlanabilir. Bu durum da ciddi yaya kazalarına yol açabilir.
Öte yandan, sağa dönüşler genellikle trafiğe katılım gerektirir ancak doğrudan karşı trafikle çakışmaz. Bu nedenle, sağa dönüşler sola dönüşlere göre çok daha güvenlidir.
Sola dönüşlerin benzersiz tehlikelerine dair istatistikler nelerdir?
Yapılan araştırmalar, tüm trafik kazalarının yaklaşık %40'ının kavşaklarda meydana geldiğini gösteriyor. Bu kavşak kazalarının %50'si ciddi yaralanmalara, %20'si ise ölümlerle sonuçlanıyor.
Kavşaklarda meydana gelen kazaların yaklaşık %61'i sola dönüşlerle ilişkilidir. İlginç olan, sola dönüşlerin bir kavşakta genellikle en az yapılan hareket olmasına rağmen, kaza oranındaki bu yüksek payı dikkat çekicidir.
Sola dönüşler trafik akışı için neden verimsizdir?
Sola dönmek için bekleyen araçlar, karşıdan gelen trafiğin geçmesini beklerken diğer şeritleri bloke edebilir, özellikle de birden fazla araç sola dönmek için sıraya girmişse bu tıkanıklık daha da artar.
Sabit yeşil ışık yerine, birçok kavşakta sola dönüşler için yeşil ok ışığı kullanılır. Ancak bu durumda, kavşaktaki diğer tüm trafik hareketlerinin durması gerekir. Sadece birkaç sola dönüş için tüm diğer trafiği durdurmak, kavşağı daha az verimli hale getirir.
Ayrıca, trafik bir 'faza' her geçtiğinde – örneğin yeşil oka – kavşakta tüm ışıkların kırmızı olduğu kısa bir süre bulunur. Trafik mühendisleri buna 'tam kırmızı süre' adını verirler ve bu süre boyunca kavşakta hiçbir araç hareket edemez. Her faz değişiminde iki ila üç saniye süren bu boşa harcanan zaman, kavşağın verimsizliğini daha da artırır.
Farklı şehirlerde ne tür kısıtlamalar denendi?
Uzmanlar, şehir merkezlerinin yoğun olmadığı saatlerde sola dönüşlere izin verilmesinin sorun yaratmadığını belirtiyor. Çünkü bu dönemlerde her kavşakta ek araç hareketine ihtiyaç duyulmaz.
Ancak bazı şehirler, sabah 07:00-09:00 veya akşam 16:00-18:00 gibi yoğun saatlerde kavşaklarda sola dönüş yasağı getiren levhalar kullanıyor. Genellikle bu kısıtlamalar, tüm şehir merkezini kapsamak yerine, belirli ana arterler veya izole kavşaklar boyunca uygulanıyor. Ancak uzmanlar, bu uygulamanın daha geniş ölçekte yaygınlaşmasının şehir içi yol ağını çok daha verimli hale getireceğini öne sürüyor.
Döner kavşaklar, sola dönüşlerden kaçınmanın bir başka yolu.
Döner kavşaklar, karşıdan gelen trafiği kesme ihtiyacını ortadan kaldırdığı için güvenlidir. Tüm araçlar aynı yönde ilerleyerek varış noktalarına ulaşır ve çıkış yaparlar.
Ancak, genel olarak sola dönüşleri kısıtlamak daha verimlidir. Döner kavşaklar, yoğun zamanlarda geleneksel kavşaklar kadar verimli değildir. Döner kavşakların dolması, araçların tamamen kilitlenmesine ve hiçbir aracın hareket edememesine neden olan tıkanıklıklara yol açabilir. Geleneksel kavşaklar ise tıkanıklığa daha az eğilimlidir.
Döner kavşaklar ayrıca daha fazla alan kaplar. Bir döner kavşak inşa etmek, kavşağın genişletilmesi anlamına gelebilir; bu da bazı şehir merkezlerinde binaların yıkılmasını veya kaldırımların kaldırılmasını gerektirebilir. Sola dönüşleri kısıtlamak ise sadece "sola dönüş yasaktır" veya "yoğun saatlerde sola dönüş yasaktır" tabelaları koymayı gerektirir, bu kadar basittir.
Şehirlerde sola dönüşleri yasaklamanın faydaları nelerdir?
Uzmanlara göre, sola dönüşlerin tamamen kaldırılması seyahat mesafelerini bir miktar uzatabilir. Bazen bir blok etrafında dönmeniz gerekebilir, bu da dört blokluk ek mesafe anlamına gelebilir.
Ancak tüm yolculuklar için bu geçerli değildir. Tipik bir şehir merkezinde, her yolculuk ortalama olarak sadece bir blok uzunluğunda daha uzun olacaktır. Bu ek mesafe çok fazla değildir ve sola dönüş yasağı olan her kavşağın artık daha fazla araca hizmet vermesiyle fazlasıyla telafi edilir. Bu, bir kavşakta beklediğiniz sürenin ortalama olarak daha az olacağı anlamına gelir. Yani biraz daha uzun bir mesafe katetseniz de, varış noktanıza daha hızlı ulaşırsınız.
Sola dönüşlerden kaçınmak yakıt verimliliğini artırır mı?
Yapılan araştırmalar, araçlar sola dönüş kısıtlamalarıyla ortalama olarak daha uzun mesafeler kat etseler bile, kavşaklarda daha az dur-kalk yaptıkları için %10 ila %15 oranında daha az yakıt tükettiklerini ortaya koydu.
Küresel lojistik şirketleri, araç filolarını sola dönüşlerden kaçınacak şekilde rotalamalarıyla bu gerçeği zaten uyguluyorlar. Bu, daha az rölantide bekleme ve daha az durma anlamına geliyor.
Sola dönüşlerin yasaklanması geniş çapta kabul görebilir mi?
Uzmanlar, bunun yeni bir strateji olduğunu ve başlangıçta bazı kişiler için rahatsız edici olabileceğini belirtiyor. Ancak varış noktalarına daha hızlı ulaştıklarını gördüklerinde, insanların bu yöntemi benimseyeceklerine inanılıyor.
