Günlük hayatımızın vazgeçilmez bir parçası haline gelen plastiklerin, artık vücudumuzun derinliklerine kadar sızdığına dair endişe verici bulgular ortaya çıkıyor. Bilim insanları, insan vücudunun çeşitli organlarında, hatta anne karnındaki bebeklerde dahi mikroplastik parçacıklarına rastlandığını belirledi. Bu durum, insan sağlığı üzerindeki potansiyel risklerin tam olarak anlaşılması gerekliliğini gözler önüne seriyor.
Yapılan araştırmalar, mikroplastiklerin organ modelleri ve hayvanlar üzerinde nasıl etkilere yol açabileceğini anlamaya odaklanmış durumda. Ancak bu çalışmalarda kullanılan mikroplastik konsantrasyonlarının, gerçek dünyadaki insan maruziyetiyle tam olarak örtüşmeyebileceği düşünülüyor.
Son olarak İtalya'da yapılan küçük çaplı bir çalışma, tıkanmış atardamarlarındaki yağlı plaklardan cerrahi olarak çıkarılan örneklerde mikroplastik parçacıklarının tespit edildiğini ortaya koydu. Bu hastaların sağlık durumları yaklaşık üç yıl boyunca takip edildi.
Daralmış atardamarlardaki yağlı plakların çıkarılması işlemi, inme riskini azaltmak için uygulanıyor. Napoli'deki Campania Üniversitesi'nden bir grup araştırmacı, bu plakalarda mikroplastik bulunan hastalar ile bulunmayan hastalar arasındaki inme, kalp krizi ve ölüm oranlarını karşılaştırdı.
257 hasta üzerinde 34 ay süren takip sonucunda, hastaların yaklaşık yüzde 60'ının plaklarında ölçülebilir miktarda polietilen tespit edildi. Hastaların yüzde 12'sinde ise çıkarılan yağ birikintilerinde polivinil klorür (PVC) de bulundu. PVC, su boruları, plastik şişeler ve zemin kaplamaları gibi pek çok alanda kullanılan bir plastik türüdür. Polietilen ise en yaygın üretilen plastik olup, poşet, film ve şişe üretiminde kullanılır.
Daha önce insan kanında da mikroplastiklere rastlandığı göz önüne alındığında, araştırmacılar bu bulguların kalp sağlığı üzerindeki potansiyel etkileri konusunda endişe duyuyor. Laboratuvar ortamında yapılan çalışmalar, mikroplastiklerin kalp hücrelerinde iltihaplanmaya, oksidatif strese yol açabileceğini, kalp fonksiyonlarını bozabileceğini, kalp ritmini değiştirebileceğini ve hayvanlarda kalp dokusunda skarlaşmaya neden olabileceğini gösteriyor.
Çalışmada, plaklarında mikroplastik bulunan hastaların, bulunmayanlara göre 34 ay sonra inme, ölümcül olmayan kalp krizi veya herhangi bir nedenden ölüm geçirme olasılığının 4.5 kat daha fazla olduğu belirlendi.
Mikroplastik ve daha küçük olan nanoplastiklerin miktarı, piroliz-gaz kromatografisi-kütle spektrometrisi adı verilen bir teknikle ölçüldü. Varlıkları ise insan dokularının karbonu ile petrokimyasallardan yapılan plastiklerin karbonunu ayırt edebilen stabil izotop analizi ile doğrulandı. Araştırmacılar, mikroskop altında da jagged kenarlı plastik parçacıklarını, bağışıklık hücrelerinin içinde ve yağlı plaklarda gözlemledi. Ayrıca, plaklarında mikroplastik bulunan hastalarda daha yüksek düzeyde iltihaplanma belirteçleri tespit edildi.
Ancak bu tür gözlemsel çalışmaların, mikroplastiklerin kalp sağlığı üzerindeki olumsuz etkilerine doğrudan neden olduğunu kesin olarak kanıtlamadığını belirtmek önemlidir. Sadece bir ilişki olduğunu göstermektedir. Çalışmada sigara kullanımı, fiziksel hareketsizlik ve hava kirliliği gibi kardiyovasküler hastalıklar için diğer risk faktörleri dikkate alınmadı.
Bu çalışmada yer alan hastalarda olumsuz sonuçlara hangi diğer maruziyetlerin katkıda bulunmuş olabileceğini bilmesek de, plak dokusunda mikroplastik ve nanoplastik bulunması başlı başına çığır açan bir keşiftir ve maruziyetin nasıl azaltılacağı gibi bir dizi acil soruyu gündeme getiriyor. Uzmanlar, plastik üretiminin son yirmi yılda patlama yaşandığını ve geri dönüştürülen miktarın sadece küçük bir kısmını oluşturduğunu belirtiyor. Bu durumun kardiyovasküler hastalıklarla olan bağlantısını anlamak için daha fazla araştırmaya ihtiyaç duyulduğu vurgulanıyor.
