Bilim insanları tarafından yapılan yeni bir araştırma, San Andreas Fayı gibi büyük fayların geçmişte gösterdikleri davranışları tekrarlamak zorunda olmadığını ve Kaliforniya'yı vurabilecek bir sonraki büyük depremin daha önce görülmemiş büyüklükte olabileceğini ortaya koyuyor. Bu önemli bulgular, geçtiğimiz Mart ayında 5.000'den fazla insanın ölümüne neden olan ve geniş çaplı yıkıma yol açan Myanmar depreminin incelenmesiyle elde edildi.
Myanmar'daki depreme neden olan, 'deprem otoyolu' olarak da bilinen Sagaing Fayı'nın, bilim insanlarının daha önceki olaylara dayanarak beklediğinden daha geniş bir alanda ve beklenmedik yerlerde kırıldığı tespit edildi. Faylar, Dünya'nın kabuğundaki çatlaklardır. Bu çatlaklar boyunca stres birikerek, nihayetinde fayın aniden kırılmasına ve depreme neden olmasına yol açar. Sagaing ve San Andreas faylarının benzerlikleri göz önüne alındığında, Myanmar'da yaşananlar Kaliforniya'da neler olabileceğine dair daha iyi bir anlayış sunuyor.
Araştırmanın ortak yazarlarından birine göre, bu çalışma gelecekteki depremlerin geçmişteki depremleri tam olarak tekrarlamayabileceğini gösteriyor. Hatta, bir fayın tekrar tekrar kırılması, en son olaydan bu yana biriken kayma açığını daha fazla serbest bırakabilir. Bu, San Andreas Fayı'nın uzunluğu ve doğası göz önüne alındığında, bir sonraki büyük depremin beklenenden daha yıkıcı olabileceği anlamına geliyor.
Kaliforniya'nın en uzun fayı olan San Andreas Fayı, eyaletin güneyindeki Salton Denizi'nden kuzeydeki Mendocino kıyılarına kadar yaklaşık 1.200 kilometre boyunca uzanıyor. 1906'da fayın kuzey kesimindeki bir kırılma, 3.000'den fazla insanın ölümüne neden olan ve büyüklüğü 7.9 olan yıkıcı bir depreme yol açmıştı. Depremlerin ne zaman ve ne büyüklükte meydana geleceğini tahmin etmek zor olsa da, bilim insanları uzun süredir San Andreas Fayı'nın başka bir büyük depreme neden olacağı konusunda uyarıyor. Örneğin, ABD Jeoloji Araştırmaları Kurumu'na (USGS) göre, Los Angeles'a en yakın bölgede önümüzdeki 30 yıl içinde büyüklüğü 6.7 veya daha büyük bir depremin yaşanma olasılığı %60 civarında.
1.400 kilometre uzunluğundaki Sagaing Fayı, San Andreas Fayı ile benzerlikler taşıyor; her ikisi de uzun, düz ve yatay hareketli (strike-slip) faylardır. Bu tür faylarda, kayalar büyük ölçüde dikey hareket olmaksızın yatay olarak kayar.
Bilim insanları, Sagaing Fayı'nın belirli bir bölümünde kırılma olmasını bekliyorlardı. Özellikle, 1839'dan bu yana büyük bir depremin yaşanmadığı 300 kilometrelik bir bölümün kırılacağını düşünüyorlardı. Bu beklenti, uzun süredir hareketin olmadığı bir fay bölümünün geçmişte biriken enerjiyi serbest bırakacağı varsayımına dayanan 'sismik boşluk hipotezi'ne dayanıyordu.
Ancak Sagaing Fayı'nda, kırılma fayın 500 kilometreden daha uzun bir bölümünü etkiledi. Bu durum, fayın sadece biriken enerjiyi serbest bırakmakla kalmadığını, aynı zamanda beklentilerin ötesine geçtiğini gösteriyor. Araştırmacılar, olayın öncesi ve sonrasına ait uydu görüntülerini karşılaştırmak için özel bir teknik kullandılar. Bu görüntüler, depremden sonra fayın doğu tarafının batı tarafına göre yaklaşık 3 metre güneye doğru hareket ettiğini ortaya koydu. Bilim insanları, kullandıkları bu görüntüleme tekniğinin gelecekteki deprem modellerini iyileştirmeye yardımcı olabileceğini belirtiyor.
Araştırmanın ilk yazarına göre, bu deprem, jeolojik olayların öncesi ve sonrasındaki görüntüleri karşılaştırmaya yarayan ve kendi araştırma grupları tarafından geliştirilen görüntü korelasyon yöntemlerini uygulamak için ideal bir durum oluşturdu. Bu yöntemler, faydaki yer değiştirmeleri ölçmelerine olanak tanıyor. Bu yöntemlerin, diğer alternatif yöntemlerin yetersiz kaldığı durumlarda, özellikle fayın kuzey-güney hareketleri hassasiyeti gibi konularda daha iyi sonuçlar verdiği vurgulanıyor.
