Gökbilimciler, Samanyolu Galaksisi'nin dış kısımlarında şaşırtıcı derecede neredeyse kusursuz küresel bir şekle sahip, soluk bir şekilde parlayan gizemli bir süpernova kalıntısı keşfettiler. Ancak bu hayaletimsi kürenin tam olarak ne kadar büyük ve ne kadar uzakta olduğu veya alışılmadık derecede simetrik şeklini nasıl aldığı henüz net değil.
Bilim insanları bu nesneye G305.4–2.2 adını verdi ve ona Yunanca 'mükemmel' anlamına gelen Telios takma adını taktı. Telios, Batı Avustralya'daki Australian Square Kilometre Array Pathfinder (ASKAP) teleskobu tarafından Evrenin Evrimsel Haritası (Evolutionary Map of the Universe) projesi kapsamında çekilen radyo görüntülerinde tespit edildi. Bir süpernova kalıntısı (SNR), patlamış bir yıldızdan arta kalan genişleyen gaz ve radyasyon bulutudur.
Çoğu SNR, süpernovaların her yöne dışarıya doğru patlaması nedeniyle en azından belirsiz bir şekilde küreseldir. Ancak bazıları zamanla dağılır veya başka patlamalar veya yıldız rüzgarları tarafından şekilleri bozulur, bu da daha alışılmadık şekillere sahip olmalarına neden olur. Neredeyse hiç kusuru olmayan kalıntılara rastlamak ise oldukça nadirdir.
Araştırmacılar, yeni bir çalışmada bu SNR'yi detaylı olarak tanımladı. Çalışmada, "Bu nesne [Telios], şeklinde olağanüstü bir dairesel simetri sergiliyor ve onu bilinen galaktik SNR'ler arasında en dairesel olanlardan biri yapıyor" ifadelerine yer verildi.
Telios, diğer çoğu SNR'ye kıyasla aşırı derecede düşük parlaklığıyla da dikkat çekiyor. Bu durum, nesnenin ya çok genç ya da çok yaşlı olduğunu düşündürüyor. Araştırmacılar, mükemmel şekline dayanarak, eski ihtimalin daha yüksek olduğunu düşünüyor, çünkü çoğu SNR yaşlandıkça şeklini kaybeder.
Düşük parlaklık, Telios'un Dünya'dan uzaklığını belirlemeyi zorlaştırıyor ve bu da boyutu hakkındaki belirsizliği artırıyor. Araştırmacılar, gezegenimizden 7.170 ila 25.100 ışık yılı uzaklıkta olabileceğine inanıyorlar. Bu da nesnenin, Güneş Sistemi'mizden onlarca kat daha büyük, 45.6 ila 156.5 ışık yılı genişliğinde bir alana yayılıyor olabileceği anlamına geliyor.
Nesne, Samanyolu'nun merkezindeki süper kütleli kara deliğin etrafında dönen madde diski olan galaktik düzlemin altında yer alıyor. Galaksideki çoğu nesne, Güneş Sistemi dahil olmak üzere, bu düzlemde bulunur. Telios'un bu sıra dışı konumu, uzaklığı ve boyutu hakkındaki belirsizliği artırıyor. Ancak galaktik düzlemin dışında olmasına rağmen Telios, hala Samanyolu'nun bir parçası.
Küreye benzeyen SNR'ler çok nadirdir. Ancak, Samanyolu'nun yörüngesinde dönen cüce galaksilerde daha önce birkaç tane keşfedilmişti.
Bu mükemmel SNR'ler iki şekilde oluşabilir: ya devasa kırmızı dev yıldızların içe çökerek dışarı doğru bir şok dalgası oluşturan çekirdek çökmesi süpernovası yoluyla; ya da daha küçük yıldızların çok daha şiddetli patlamalarla infilak ettiği Tip Ia süpernovası yoluyla. Gökbilimciler bu patlamaları evren biliminin en büyük gizemlerinden bazılarını incelemek için kullanır.
Araştırmacılar, galaktik düzlemin dışında kırmızı devlerin daha az yaygın olması nedeniyle Tip Ia süpernovasının Telios için daha olası köken olduğuna inanıyor. Ancak kesin olarak söylemek zor, çünkü genellikle SNR'lerin kalbinde gizlenen patlamış yıldızın kalıntısı olan ana yıldızı tespit edemiyorlar.
Araştırmacılar, "Tip Ia senaryosunu en olası görsek de, herhangi bir senaryoyu kesin olarak doğrulamak için doğrudan bir kanıtın olmadığını ve bu nesnenin yeni duyarlı ve yüksek çözünürlüklü gözlemlerine ihtiyaç duyulduğunu belirtiyoruz" diye ekledi.
