Solar Sistemimize yıldızlararası uzaydan girdiği bilinen üçüncü cisim olan 3I/ATLAS kuyrukluyıldızı, diğer iki öncülünden oldukça farklı bir kökene sahip olduğu ortaya çıktı.
Bir grup astrofizikçinin liderliğindeki bir ekibe göre, 3I/ATLAS kuyrukluyıldızı Güneş Sistemi'ne, Güneş'in şu an içinde bulunduğu ortamdan çok daha eski ve farklı bir bölge olan Samanyolu'nun kalın diskinden geldi.
Cismin keşfinden sadece birkaç gün sonra ulaşılan bu çarpıcı bulgular, saygın bir bilimsel dergiye sunuldu ve ön baskı olarak da kamuoyu ile paylaşıldı.
Güneş Sistemi, büyük çoğunluğu Güneş'in doğumundan arta kalan maddelerden oluşmuş sayısız kaya ve cisimle dolu. Kütle çekim etkileşimleri ve sistemin sürekli dinamik evrimi sayesinde, Güneş etrafında milyonlarca yıl süren yörüngelerden, hatta Merkür ve Venüs'ün yörüngelerinin içine kadar uzanan birçok farklı yörünge izleyebilirler.
Ancak bugüne kadar gök bilimciler, Güneş Sistemi dışından, çok uzaklardan gelmiş olması dışında başka hiçbir şekilde açıklanamayan yollarda hareket eden sadece üç cisim gözlemlediler.
Bu cisimlerin ilk ikisi 2017 ve 2019'da ortaya çıkan 'Oumuamua ve 2I/Borisov kuyrukluyıldızıydı.
1 Temmuz 2025'te keşfedilen 3I/ATLAS kuyrukluyıldızı ise bu gizemli ziyaretçilerin üçüncüsü oldu. Keşfedildiği andan itibaren gök bilimciler, onun nereye gittiğini, neye benzediğini ve Galaksi'nin o geniş bölgelerinden nereden geldiğini anlamak için yoğun bir şekilde çalışıyor.
Araştırmacılar, 3I/ATLAS'ı Samanyolu'ndaki menşe noktasına kadar geriye doğru izlemek için geliştirilen özel bir hesaplama modeli kullandılar. Bu gelişmiş model, Galaksi'nin disk kimyası ve cisimlerin hareket etme şekilleri hakkında detaylı verileri birleştirerek yıldızlararası cisimlerin popülasyonlarını haritalandırıyor.
Keşfi sırasında saniyede 57 kilometre gibi şaşırtıcı bir hızla hareket eden 3I/ATLAS, Ekim 2025'te Güneş'e en yakın geçişini Mars'ın yörüngesinin hemen içinde yapacak ve ardından Güneş Sistemi'nden tekrar uzaklaşacak. Genişliğinin yaklaşık 10 ila 20 kilometre olduğu düşünülüyor ve çoğu Güneş Sistemi kuyrukluyıldızına göre daha mavi bir yüzey tonuna ve daha kırmızı bir komaya (kuyrukluyıldızın etrafındaki gaz ve toz bulutu) sahip olduğu belirtiliyor.
Araştırma ekibi, kuyrukluyıldızın hızının Samanyolu'nun kalın diskinden bir kökenle tutarlı olduğunu tespit etti. Kalın disk, ana ince diskin etrafındaki daha kabarık, şişkin bölgeleri ifade eder. İnce disk, Güneş de dahil olmak üzere Samanyolu'nun çoğu yıldızının bulunduğu yerdir; kalın disk ise galaksinin yıldızlarının yaklaşık yüzde 10'unu içerdiği tahmin edilmektedir ve buradaki yıldızların çoğu 10 milyar yıldan daha yaşlıdır.
Eğer bu analizler doğrulanırsa, 3I/ATLAS'ın Güneş Sistemi'nden (4.6 milyar yıl) önemli ölçüde daha yaşlı olduğu anlamına geliyor. Araştırmacılar, onun yaşını 7.6 ila 14 milyar yıl arasında tahmin ediyor.
Bu bulgu, bugüne kadar bilinen üç yıldızlararası ziyaretçinin de aynı yerden gelme olasılığını son derece düşürüyor. Gerçekten de, 3I/ATLAS, Samanyolu'nun kalın diskinden Güneş Sistemi'ne gelen bilinen ilk yıldızlararası misafir olma özelliğini taşıyor.
Ne yazık ki, yaşlarını tam olarak belirlemek imkansız olduğundan, hiçbirini tek bir yıldıza kadar kesin olarak izlemek mümkün değil.
Araştırmacılar, yayımladıkları bildiride, "3I/ATLAS'ın, 'Oumuamua veya 2I/Borisov ile aynı yıldızdan ya da aynı kümeden geldiği ihtimalini dışarıda bırakıyoruz, ancak hızı bize kökeni hakkında bilgi veriyor: o, Samanyolu'nun kalın diskine ait bir üye ve bu popülasyondan gözlemlenen ilk yıldızlararası cisim," ifadelerini kullandı.
Ayrıca, "Yıldızlararası cisimler, çeşitli galaktik ortamlardan gezegenimsilerin oluşumu ve evrimi süreçlerine dair kanıt elde etme fırsatı sunuyor ve 3I/ATLAS'ın daha fazla gözlemi, kullanılan modeldeki varsayımları kısıtlamamıza ve test etmemize olanak tanıyacak," diye eklediler.
