Galaksimizde, adeta bir göldeki halkalar gibi yayılan devasa bir dalga olduğu ve bu dalganın milyarlarca yıldızı etkilediği yeni bir çalışma ile ortaya kondu. Bu 'büyük dalga', Samanyolu'nun yaklaşık 100.000 ışık yılı genişliğindeki yapısının önemli bir bölümünü kapsıyor ve galaksinin merkezinden 30.000 ila 65.000 ışık yılı uzaklıktaki yıldızları etkiliyor.
Avrupa Uzay Ajansı'nın (ESA) Gaia uzay teleskobundan elde edilen haritalama verileri sayesinde tespit edilen bu galaktik dalganın kaynağı henüz tam olarak bilinmiyor. Bilim insanları, bu hareketliliğin geçmişte galaksimizin daha küçük bir cüce galaksi ile çarpışmasından kaynaklanmış olabileceğini düşünüyor, ancak bu konuda daha fazla araştırmaya ihtiyaç duyuluyor.
Yaklaşık on yıl boyunca yıldızların hızlarını ve hareketlerini hassas bir şekilde haritalandıran Gaia teleskobunun 2020'deki gözlemleri, Samanyolu'nun diskinde bir dönen top gibi bir salınım olduğunu ortaya koymuştu. Bu yeni keşfedilen dalga ise genç ve dev yıldızların yanı sıra parlaklıkları değişken ama tahmin edilebilir olan Seoid yıldızlarının hareketleri ve konumları takip edilerek haritalandırıldı. Bu yıldızların dalgayla birlikte hareket etmesi, galaksinin diskindeki gazın da bu geniş ölçekli dalgalanmaya katılıyor olabileceği fikrini güçlendiriyor. Hatta genç yıldızların, doğdukları gazın anısını taşıyarak dalga bilgisini koruduğu düşünülüyor.
Galaktik dalganın hareketi, bir stadyumdaki 'dalga' benzeri toplu bir harekete benzetiliyor: Bir uçtan başlayıp bölümler halinde diğer uca yayılan bu hareket sırasında bireylerin yerlerinden kalkıp kolları havada oturma eylemini tekrarlaması gibi.
Bu durum, galaksimizin yandan görünümünde de görülen dikey hareketlerle kendini gösteriyor. Oklarla temsil edilen bu dikey hareketler, Samanyolu'nun diski boyunca uzanan geniş dalgalanmaları yansıtıyor.
Bu yeni keşfedilen galaktik dalganın, bilim insanları tarafından daha önce bilinen ve güneşten yaklaşık 500 ışık yılı uzakta bulunan ve 9.000 ışık yılı boyunca uzanan 'Radcliffe Dalgalanması' ile bir ilişkisi olup olmadığı da araştırılıyor. Ancak bu Radcliffe Dalgalanması'nın çok daha küçük bir yapı olduğu ve galaksinin farklı bir bölgesinde yer aldığı belirtiliyor. Bu iki dalganın ilişkili olup olmadığı konusunda daha fazla araştırmaya ihtiyaç var.
Araştırmanın sonuçları, bu ay 14'ünde Astronomy & Astrophysics dergisinde yayımlandı.
