Rusya'nın Uluslararası Uzay İstasyonu'na (ISS) üç astronot gönderdiği son fırlatma sırasında, ülkenin mevcut tek çalışan uzay fırlatma rampası hasar gördü. Bu durum, uzmanlara göre Rusya'yı 60 yılı aşkın bir süredir ilk kez insanları uzaya gönderme yeteneğinden yoksun bırakıyor.
Kasım ayının son günlerinde, Soyuz MS-28 uzay aracı Kazakistan'daki Baykonur Uzay Üssü'nde bulunan 31/6 numaralı fırlatma rampasından yerel saatle 14:30 civarında havalandı. Rus kozmonotlar Sergey Kud-Sverchkov ve Sergei Mikaev ile NASA astronotu Chris Williams'ı taşıyan araç, ISS'ye başarıyla ulaştı ve burada sekiz ay geçirecekler.
Ancak fırlatmanın hemen ardından Rusya Uzay Ajansı Roscosmos, fırlatma rampasında bir sorun yaşandığını duyurdu. Roscosmos yetkilileri tarafından yapılan açıklamada, "Her roket fırlatmasından sonra olduğu gibi fırlatma rampası da kontrol edildi. Bazı bileşenlerde hasar tespit edildi." denildi.
Rus yetkililer, hasarın hangi parçalarda meydana geldiği veya nasıl oluştuğu hakkında detaylı bilgi vermezken, hasarın şu anda değerlendirildiği ve kısa sürede onarılacağı belirtildi. Ancak bazı kaynaklara göre, fırlatma sırasında roketin motorlarına erişim sağlayan yaklaşık 20 tonluk servis platformunun, roketin ateşlenen yakıtının tahliye edildiği alana düştüğü iddia ediliyor. Eğer bu iddia doğrulanırsa, platformun fırlatma öncesinde yeterince sabitlenmemiş olduğu anlaşılabilir.
31/6 numaralı rampanın ne kadar sürede onarılacağı veya yerine başka bir rampanın kullanılıp kullanılamayacağı henüz belirsizliğini koruyor. Bu onarım tamamlanana kadar Rusya'nın insanlı uzay görevlerini gerçekleştirme imkanı bulunmuyor.
Rus uzay gazetecisi Vitaliy Egorov, konuya ilişkin yaptığı açıklamada, "Bu günden itibaren Rusya, 1961'den beri yaşanmamış bir durumu yaşayarak insanları uzaya gönderme yeteneğini kaybetmiştir. Şimdi bu fırlatma tablasının hızlıca onarılması veya bir başkasının modernize edilmesi gerekecektir." ifadelerini kullandı.
Baykonur Uzay Üssü, Sovyetler Birliği döneminde ABD ile uzay yarışının yoğun olduğu 1950'lerin sonlarında inşa edilmişti. 1991'de Sovyetler Birliği'nin dağılmasının ardından, üs Kazakistan tarafından Rusya'ya yıllık yaklaşık 115 milyon dolarlık bir kira bedeliyle tahsis ediliyor.
Rusya'nın Vostochny ve Plesetsk adında kendi sınırları içinde iki aktif uzay üssü daha bulunuyor. Ancak bu üslerin hiçbiri şu anda mürettebatlı Soyuz roketlerini fırlatma kapasitesine sahip değil.
400'den fazla başarılı roket fırlatmasına ev sahipliği yapan 31/6 numaralı rampa, 2020'de Roscosmos'un diğer çalışan rampası olan 1/5 numaralı rampayı (Gagarin'in Başlangıcı olarak da bilinir) emekliye ayırmasıyla Baykonur'daki son operasyonel fırlatma rampası haline gelmişti. İlk insanlı uzay uçuşunu 1961'de gerçekleştiren Yuri Gagarin'in de kullandığı bu emekliye ayrılan rampanın bazı parçalarının, 31/6 numaralı rampanın onarımında kullanılabileceği belirtiliyor.
Rusya, ISS'ye altı ayda bir mürettebat gönderiyor. Bu sıklık, SpaceX'in yeniden kullanılabilir Falcon 9 roketlerinin piyasaya sürülmesinin yanı sıra, Rusya'nın 2030'da sona ermesi beklenen ISS projesindeki katılımını azaltma planlarından da kaynaklanıyor.
Bir sonraki mürettebatlı ISS görevinin Temmuz 2026'da 31/6 numaralı rampadan fırlatılması planlanırken, insansız bir ikmal görevinin ise 20 Aralık'ta fırlatılması öngörülüyor.
Rusya'nın bu fırlatmalar için hazır olup olmayacağının, özel havacılık şirketi Voyager Technologies'in uzay istasyonları bölümünü yöneten uzay politikası uzmanı Jeff Manber'e göre "dayanıklılıklarının gerçek bir testi" olacağı ve Rusya'nın ISS'ye verdiği önemin de görüleceği ifade ediliyor.
Ayrıca, Rusya'nın, yapımına 2027'de başlanması planlanan yeni Rus Yörünge Servis İstasyonu'nu (ROSS) inşa etmek için 31/6 numaralı rampadan görevler fırlatması da planlanıyor.
ISS'nin hizmet dışı bırakılmasının ardından, Rus kozmonotların, iki ülkenin 2035 yılına kadar Ay'da bir üs kurma ortak hedefine ulaşma çabaları kapsamında, Çin'in Tiangong uzay istasyonuna gönderilmesi bekleniyor.
Çin de yakın zamanda kendi uzay aracıyla ilgili bir sorun yaşamıştı. Kasım ayının başlarında, Tiangong'a bağlı bir dönüş kapsülüne uzay enkazı çarptığı şüphesiyle üç astronot uzayda mahsur kalmış, ancak daha sonra başka bir kapsülle Dünya'ya dönmüşlerdi.
