Rusya'nın uzay programı, Ukrayna'ya olan roket teknolojisi bağımlılığını azaltma hedefiyle yeni bir adım atıyor. Roscosmos (Rusya Uzay Kurumu) başkanı, en yeni roketleri Soyuz-5'in bu yılın sonuna kadar ilk uçuşunu gerçekleştirmesini planladıklarını belirtti.
Aralık ayı için planlanan ilk uçuşun ardından, Soyuz-5'in tam operasyonel hizmete başlamasının 2028'i bulması bekleniyor. Kazakistan'daki Baykonur Uzay Üssü'nden fırlatılacak olan Soyuz-5, Rusya için önemli bir teknolojik ilerleme anlamına geliyor. On yıldır geliştirme aşamasında olan ve tamamen harcanabilir bir roket olan Soyuz-5, piyasaya çıkan diğer yeni nesil orta sınıf roketlerden farklı olsa da, Rusya'nın Ukrayna menşeli bileşenlere olan ihtiyacını ortadan kaldırması bekleniyor.
Soyuz-5 Nedir?
Rusya ve Kazakistan'da akan bir nehrin adı olan İrtiş olarak da bilinen Soyuz-5 roketi, 2016'dan beri geliştiriliyor ve büyük ölçüde eski teknolojileri yeniden kullanıyor. Rusya için en büyük avantajı, daha önce Ukrayna'da üretilen roket parçalarını artık kendi bünyesinde üretebilmesi.
Temel olarak, Soyuz-5 güçlendiricisi, Ukrayna'nın Yuzhmash fabrikasında üretilen ve 1980'lerde ilk uçuşunu yapan eski bir roket olan Zenit-2'nin biraz daha büyük bir kopyasıdır. Bu roket, Sovyetler Birliği'nin son büyük roketlerinden biriydi ve ilk aşamaları Ukrayna'nın Dnipro şehrindeki Yuzhnoye Tasarım Bürosu tarafından tasarlanmıştı. Ancak, roketin ilk aşama motoru olan RD-171, Rusya'daki NPO Energomash tarafından tasarlanıp üretilmişti.
Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra da devam eden bu ortaklık, Rusya'nın Şubat 2022'de Ukrayna'yı işgal etmesiyle sona erdi. Bu gelişmeyle birlikte Rusya, Zenit roket ailesinin yanı sıra eskiyen Proton-M fırlatma aracını da Soyuz-5 ile değiştirmeyi hedefliyor. Yeni İrtiş roketi, Zenit-2'ye göre daha büyük ana yakıt tanklarına sahip olacak ve alçak Dünya yörüngesine yaklaşık 17 metrik ton taşıma kapasitesi sunacak.
Teknolojik Yenilikler
Soyuz-5'in belki de en dikkat çekici yönü, Energia fırlatma aracı teknolojisine dayanan RD-171MV motorudur. Bu motorun modifiye edilmiş bir versiyonu olan RD-171, Zenit roketlerinde kullanılmıştı. En yeni versiyon olan RD-171MV, önceki motorlardan farklı olarak herhangi bir Ukrayna bileşeni kullanmıyor. Sıvı oksijen ve kerosenle çalışan bu motorlar, NASA Uzay Mekiği ana motorlarının üç katından fazla itme gücü üretiyor ve dünyanın en güçlü sıvı yakıtlı roket motorları arasında yer alıyor.
Rus uzay programı için önemli bir soru, Soyuz-5 roketinin ticari başarı elde edip yabancı fırlatma işlerini çekip çekemeyeceği. Rusya, mürettebatlı görevler için kullanılan Soyuz-2 fırlatma aracını ve daha yeni Angara roket serisini kullanmaya devam edecek. Savaş masrafları nedeniyle bütçesi kısıtlanan Rus uzay programının Soyuz-5'i başarıyla hazırlaması dikkat çekici. Ancak daha büyük bir başarı, geliştirilmekte olan ve geleneksel Rus tasarımlarından önemli bir kopuşu temsil eden Soyuz-7 (Amur) roketinin kullanıma sunulması olacaktır.
Sıvı oksijen-metan motorlarına sahip olan Amur roketi, Soyuz-2 aracını değiştirmeyi hedefliyor. Ayrıca, yeniden kullanılabilir bir ilk aşamaya sahip olmasıyla daha uygun fiyatlı olması bekleniyor. Ancak aracın ilk uçuşu tekrar ertelenmiş durumda ve Rusya'nın bu roketi en erken 2030'da tanıtması öngörülüyor.
