Rusya'nın son 15 yıldaki en önemli projelerinden biri olan Vostochny Uzay Üssü'nün inşası, beklenmedik bir sorunla karşı karşıya kaldı. Ülkenin kendi topraklarından roket fırlatma ve modernleştirme çabalarının bir parçası olan bu devasa proje, en başından beri aksiliklerle gündeme gelmişti.
2011 yılında başlayan inşaat süreci, işçilerin grevleri, ödenmeyen maaş iddiaları ve 126 milyon dolarlık yolsuzluk skandalıyla çalkalanmıştı. Hatta iddialara göre, elmas kaplı bir Mercedes kullanan bir kişi, 75.000 dolar zimmetine geçirerek tutuklanmıştı. Beş yıl önce de yolsuzluk iddiaları üzerine üst düzey yetkililer görevden alınmıştı.
Tüm bu olumsuzluklara rağmen, projede bazı ilerlemeler de kaydedildi. 2016 yılında ilk fırlatma rampası "1S"ten bir Soyuz-2 roketi başarıyla fırlatıldı. Sekiz yıl sonra ise "1A" rampası Angara roketiyle yapılan başarılı bir fırlatmayla hizmete açıldı. Rus uzay şirketi Roscosmos'un Vostochny'de toplam yedi fırlatma rampası işletmesi hedefleniyor ve bu nedenle geliştirme çalışmaları devam ediyor.
Işıklar Sönüyor
Son olarak ortaya çıkan en dikkat çekici sorun ise, uzay üssünü inşa eden ana yüklenici firma olan Kazan A.Ş. (PSO Kazan)'nın büyük elektrik faturalarını ödeyememesi oldu.
Yerel haberlere göre, Vostochny Uzay Üssü'nün halen inşaat halinde olan bölümlerine elektrik sağlayan enerji şirketi, PSO Kazan'ın biriken 627.000 dolarlık ödenmemiş enerji borcu nedeniyle elektriği kesme kararı aldı. Enerji şirketi, bu adımı "bölgenin enerji sisteminin çıkarlarını korumak" amacıyla attığını belirtti.
Enerji şirketi ayrıca, PSO Kazan'ı iflas ilan etmek için dava açmayı da planlıyor. Enerji sağlayıcısı, borçlu şirketin yönetimiyle defalarca temasa geçerek borcun tam olarak ödenmesini talep ettiğini ancak inşaat firmasının bu taleplere yanıt vermediğini vurguluyor. Borcun tam olarak ödenmemesi durumunda kısıtlayıcı önlemlerin artırılacağı ifade ediliyor.
Vostochny Uzay Üssü işletmecisi ise, uzay üssünün aktif olan iki fırlatma rampasının bu anlaşmazlıktan etkilenmediğini açıkladı. Yetkililer, PSO Kazan'ın borcunu Kasım ayı sonuna kadar ödeyeceğini de belirtti. Ancak bu ödemenin gerçekleşip gerçekleşmeyeceği konusunda belirsizlik hakim.
PSO Kazan'ın Yükselişi ve Düşüşü
Bu borç sorunu küçük görünse de, PSO Kazan'ın Rusya'da bir uzay üssü inşa etmesi başlı başına dikkat çekici. PSO Kazan, Angara roketi için ikinci fırlatma rampası 1A'yı inşa etmek üzere 2017 Aralık ayında ihaleyi kazanmıştı. Rampanın 2021'de yapılacak bir Angara fırlatmasına yetişmesi planlanıyordu. Şirket, Vostochny'nin oldukça uzağında, Tataristan Cumhuriyeti'nde spor salonları inşa etmesiyle tanınan milyarder Ravil Ziganshin'e ait.
Ancak uzay üssü inşa etme macerası pek iyi gitmedi. Rus Uzay Web'e göre, uzay üssü inşaat sözleşmesi ancak 2018 Ekim ayında imzalanabildi. Aylar sonra, suç iddiaları ve gecikmelerin ortasında Roscosmos, PSO Kazan ile sözleşmeyi iptal etme yoluna gitti.
Angara fırlatma rampasını inşa etmek için başka firmalar da ihaleye girdi, bunlar arasında Crocus Group da vardı. Ancak bu ve diğer firmalar, Rus hükümetinin inşaat için belirlenen maliyetten çok daha düşük bir ödeme teklif ettiğini belirterek çekildi. Crocus Group'un kurucusu Aras Agalarov, o dönemde verdiği bir röportajda, teklif edilen parayla projenin iki yılda tamamlanmasının mümkün olmadığını, maliyetin artırılması gerektiğini belirtmişti.
Toksik Bir İtibar mı?
Bunun üzerine Roscosmos, o dönemdeki lideri Dmitry Rogozin'in yönetiminde, Angara fırlatma rampasının inşaatını yönetmesi için PSO Kazan'a geri döndü. Rus Uzay Web, bu ani geri dönüşün, Roscosmos'un inşaat sektöründe o kadar kötü bir itibara sahip olup olmadığını ve başka bir firma bulamadığı için orijinal yükleniciyle çalışmaya devam etmek zorunda kaldığına dair spekülasyonlara yol açtığını belirtti.
Yıllarca süren gecikmeler ve maliyet aşımlarının ardından Angara rampası nihayet tamamlandı ve geçen Kasım ayında ilk fırlatması gerçekleştirildi. Ancak bugüne kadar A1 rampasından ikinci bir fırlatma yapılmadı, bu da talep konusunda bir soru işareti yaratıyor.
