Rusya'nın sivil uzay programı zorlu bir dönemden geçiyor. Son yıllarda Uluslararası Uzay İstasyonu'na gönderilen Soyuz mürettebat görevlerinin sayısı azaltıldı ve neredeyse 60 yıllık Soyuz uzay aracının yerini alacak bir alternatif hala bulunamadı. Amerika Birleşik Devletleri ve Çin'in her zamankinden daha fazla uzay görevi başlatmasına karşın, Rusya'nın bir zamanlar hakim olan fırlatma hızında düşüş yaşanıyor.
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in 2022 Şubat'ında ülkenin Ukrayna'yı işgali başlatmasının ardından küresel pazarlara erişimi büyük ölçüde azaldı. Bu işgalin sonuçları, Rusya ve Avrupa arasındaki birçok önemli uzay ortaklığını sona erdirdi. Rusya'nın uzayda yeni şeyler yapma kapasitesi, özellikle uydu karşıtı silahlar gibi askeri programlara odaklanmış görünüyor.
Rusya'nın resmi uzay ajansı Roscosmos, bu düşüşü telafi etmek için bir planı olabilir. Geçtiğimiz ayın sonlarında Putin, "uzay araçlarına reklam yerleştirilmesine izin verilmesi" için reklamcılık ve uzay faaliyetlerini yöneten federal yasalarda değişiklikleri onayladı. Roscosmos, bu gelişmeyi resmi Telegram hesabından duyurdu.
Daha Önce de Gördük
Putin yanlılarının hakim olduğu Rusya Devlet Duma'sı, daha önce bu değişiklikleri onaylamıştı.
Roscosmos'tan yapılan açıklamada, "Değişikliklere göre Roscosmos, 1 Ocak 2026 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere, hem Devlet Kurumu'na ait hem de federal uzay nesnelerine reklam yerleştirme hakkına sahip olacak. Bu değişiklikler, Rus uzay araştırmalarına özel yatırım çekmek ve devlet bütçesi üzerindeki yükü azaltmak için bir mekanizma oluşturacak." denildi.
Yasa, reklam sembollerinin uzay aracının güvenliğini etkilememesini şart koşuyor. Rus hükümeti, federal olarak sahiplenilen uzay nesnelerindeki reklamlar için bir ücretlendirme yapısı oluşturacağını belirtti.
Roscosmos bu konuda bilgi vermese de, reklam teklifinden yararlanacak firmaların büyük olasılıkla Rusya ve müttefikleriyle sınırlı olacağı düşünülüyor. Batı'dan gelecek herhangi bir reklamın yaptırımları ihlal etmesi muhtemel.
Roket üreticileri, araçlarına rutin olarak etiket, çıkartma ve özel boyama uygulamaktadır. Bu, Rusya'da özellikle popüler bir uygulamadır. Genellikle bu logolar, müşterileri ve tedarikçileri temsil eder. Bazen de Sovyet kozmonot Yuri Gagarin'in ilk insanlı uzay uçuşunun 60. yıldönümü veya II. Dünya Savaşı'nın sonunun 80. yıldönümü gibi özel olayları onurlandıran tasarımlar kullanılır.
Ticari reklam yerleştirmek daha sıra dışı olsa da emsalsiz değil. 2000 yılında Pizza Hut, Uluslararası Uzay İstasyonu'nun önemli bir parçası olan Zvezda hizmet modülünü fırlatan bir Proton roketinin yan tarafına logosunu yerleştirmek için 1 milyon dolar ödediği bildiriliyor. Eğer görmediyseniz, birisi uzay mekiğinin üzerine Formula 1 veya NASCAR yarış arabaları gibi reklamlarla kaplanmış bir fotoğrafını montajlamıştı. Bu görsel yıllardır internette dolaşıyor.
Son yıllarda uzaydaki ticari pazarlar, iletişim ve geniş banttan diğer uyduları gözetleme ve yörüngede ilaç yapımı gibi yeni faaliyetlere kadar hızla büyüdü.
Ancak uzay reklamcılığı pazarı henüz tam olarak gelişmedi ve Rusya'nın bu pazarda başlaması için pek olası bir yer görünmüyor. Bir Rus bilim enstitüsünden, Dünya'dan görülebilecek yörünge reklamları oluşturma fikri, şans eseri konsept aşamasının ötesine geçmedi.
Ancak Rusya'nın uzay programı sıkıntıda. Rusya'nın ana uzay aracı üreticisi RSC Energia'nın başkanı, şirketin maaşları ödemekte ve müşterilere ürün teslim etmekte zorlandığını belirterek Ağustos ayında ciddi bir uyarıda bulundu.
Energia şefi Igor Maltsev, "Durumla ilgili kendimize ve başkalarına yalan söylemeyi bırakmalı, her şeyin yolunda olduğuna kendimizi ve başkalarını ikna etmeyi bırakmalıyız." dedi.
Bu tür yorumlar, Rus uzay programının gerçekliğine nadir bir bakış sunuyor. Belki de reklam gelirlerinden elde edilecek birkaç milyon dolar (veya birkaç yüz milyon ruble), bazı çalışanların maaş çeklerini almasını sağlayacaktır; tabii eğer bu para birilerinin özel kasalarına kaybolmazsa.
