Amerika Birleşik Devletleri'ndeki roket endüstrisi, rekabetin yoğun olduğu bir alan. Büyük ve güçlü makineler üreten firmaların yöneticileri arasında zaman zaman tansiyonun yükseldiği biliniyor. Ancak bu tür eleştirilerin kamuoyu önünde, bu denli filtresiz yapılması pek sık rastlanan bir durum değil. Astra'nın CEO'su Chris Kemp, bu kalıbın dışına çıkarak bir dizi çarpıcı açıklama yaptı.
Chris Kemp, geçtiğimiz ay Berkeley Üniversitesi'nde düzenlenen ve üniversitenin en büyük havacılık-uzay etkinliği olarak tanıtılan bir sempozyumda konuştu. Etkinlikte Astra'nın başarılarını ve başarısızlıklarını anlatan Kemp, gelecekte şirkette çalışmayı düşünen genç mühendisler ve potansiyel çalışanlar üzerinde olumlu bir izlenim bırakmayı amaçladı. Kampüs, şirketin genel merkezine de oldukça yakındı.
Ancak konuşması sırasında Kemp, Astra'yı yüceltmenin yanı sıra, roket endüstrisindeki birçok rakibine yönelik sert eleştirilerde bulundu. Kemp'in bazı eleştirilerinin doğruluk payı olsa da, bu denli sert bir dil kullanması dikkat çekici. Özellikle Astra'nın inişli çıkışlı geçmişi ve finansal durumu göz önüne alındığında bu durum daha da belirginleşiyor.
Astra'nın Eylül 2020 ile Haziran 2022 tarihleri arasındaki yedi operasyonel roket denemesinden beşi başarısızlıkla sonuçlandı ve bu durum, şirketin 'Rocket 3' modelinin emekliye ayrılmasına yol açtı. Bu başarısızlıklar şirketin değerini 2.6 milyar dolardan 25 milyon dolara düşürdü ve iflastan kaçınmak için Kemp, şirketi 2023'te hisse başına 50 sentten halka kapatmak zorunda kaldı. O zamandan bu yana yenilenen Astra, 'Rocket 4'ü geliştirmek için çalışıyor ve geçmişte bu gelişmenin sektör için önemli bir geri dönüş hikayesi olabileceği belirtilmişti.
Bununla birlikte, Kemp'in rakiplerine yönelik yorumları, sektörde iyi niyet oluşturmaktan uzak ve Astra'nın yeniden canlanma çabalarına darbe vurabilir.
Firefly'a Ağır Eleştiriler
Astra'nın son beş yıldaki en büyük bilinmezlerinden biri, 'Rocket 4' aracını çalıştıracak motor konusuydu. Endüstride genel kanı, Astra'nın rakip firma Firefly'ın 'Alpha' roketi tarafından kullanılan Reaver motorlarını satın almak için bir anlaşma yaptığı yönündeydi. Ancak Kemp ve Astra bu konuyu hiçbir zaman kamuoyuna açıklamamıştı.
Berkeley'deki konuşmasında Kemp bu durumu doğruladı ve hatta daha da ileri gitti. Kemp, esprili bir dille, "Firefly adında bir şirket var. Halka açıldılar. Motoru onlardan aldık ve çöp çıktı. Aynı motordan iki kez bile alamadık. Ve hiçbiri CAD ile eşleşmiyordu. Mühendislikten anlayanlar bilir, bu böyle çalışmaz. Yani motoru sıfırdan yapmak zorunda kaldık." dedi.
Her iki şirket de bu anlaşmayı detaylı olarak hiç konuşmamış olsa da, elde edilen bilgilere göre Firefly, Reaver motorunun tasarımını ve üretim haklarını Astra'ya sattı. Ayrıca, Astra'ya rehberlik etmesi amacıyla bazı geliştirme motorları da teslim etti.
Kemp'in yorumlarına yanıt olarak bir Firefly sözcüsü, "Firefly tarafından üretilen Reaver motorları, Alpha fırlatma aracımızı birden fazla kez yörüngeye taşıdı ve kusursuz performans gösterdi. Ayrıca, motor ailemizde kullanılan patentli tap-off motor teknolojimiz binden fazla kez ateşlendi ve bu sayı artmaya devam ediyor. Firefly, mühendisliğimize ve uçuşta kanıtlanmış Alpha sistemlerimizin tasarımına tam güven duymaktadır." açıklamasını yaptı.
Blue Origin ve NASA Yaklaşımı
Konuşmasının başlarında Kemp, yenilikçilik yaklaşımlarını ele aldı ve tekrarlanan tasarımlar ile öğrenme yöntemini daha geleneksel roket tasarım yaklaşımlarıyla karşılaştırdı. Kemp, "Buna Blue Origin ve NASA yaklaşımı diyorum; milyarlarca dolar harcarsınız ve 20-30 yıl sonra bir roket yaparsınız ve ilk seferde çalışır. Eğer ilk seferde çalışmasını optimize etmeye çalışıyorsanız bu çok önemlidir. Ve bir ulus devleti veya roketin patlamasını istemeyen bir milyarder tarafından yönetilen bir program için bu akıllıcadır. Ancak analiz ve testleri yapmak on yıllar sürer ve milyarlarca dolara mal olur." ifadelerini kullandı.
Blue Origin'in kurucusu Jeff Bezos, roket geliştirme konusunda kesinlikle metodik bir yaklaşım izlemiştir. Ancak altı yörüngesel New Shepard aracı 35 kez uçmuş, bunlardan sadece biri başarısız olmuş ve neredeyse kusursuz bir iniş rekoruna sahiptir. Şirketin devasa New Glenn roketi geliştirilmesi yaklaşık on yıl sürmüş olsa da, 'milyarlarca dolar' gerektirmediği belirtiliyor.
SpaceX Karşılaştırması
Kemp, genel olarak SpaceX'i tekrarlanan tasarımlar ve kurucusu Elon Musk'ın hızlı ilerlemek için kamuoyu önünde hata yapma isteğiyle sektöre öncülük ettiği için övüyor. Ancak stajyerleri etkilemek için, Astra'nın SpaceX'in Teksas'taki Starbase fabrikasından daha iyi bir çalışma ortamı sunduğunu ima etti. Kemp, "SpaceX'ten daha eğlenceli, çünkü Meksika sınırında değilsiniz ve yanlışlıkla sola dönerseniz sizi kafanızı kesmezler. Ve bir karavanda yaşamak zorunda kalmazsınız. Ve sizi haftanın altı buçuk günü, günde 12 saat çalışmaya zorlamayız. Yaparsanız takdir edilir, ancak zorunlu değildir." dedi.
Gerçek şu ki, hiçbir SpaceX stajyeri kafası kesilmemiştir. Ve dürüst olmak gerekirse, bu oldukça kaba bir yorum.
Rocket Lab'a Dokundurma
Kemp'in roket endüstrisindeki en uzun soluklu ve eski rakibi Rocket Lab ve kurucusu Peter Beck. Bu durum, Astra ve Rocket Lab'ın yükselişini konu alan ve 'Wild Wild West' adlı bir belgeselde daha da belirgin hale gelmişti. Kemp, Berkeley'deki konuşmasında Beck'e doğrudan bir saldırıda bulunmadı.
Ancak 2010'ların sonlarında hem Astra hem de Rocket Lab, on ila yüzlerce kilogram yükü yörüngeye taşıyabilen küçük taşıyıcı roketler olan Rocket 3 ve Electron'u geliştirmek için yarışıyordu. Kemp, geriye dönüp baktığında bu roketlerin uydu pazarı için yeterince büyük olmadığını, çünkü etrafta yeterli sayıda Küp Uydu bulunmadığını belirtti. Kemp, Berkeley'de "O küçük roket çok küçük" dedi. "Electron da öyle.".
Electron küçük olsa da, 70'ten fazla kez fırlatıldı. Bu yıl Rocket Lab için 200 milyon dolara kadar gelir elde edebilir ve yeniden kullanılabilir ilk aşamaya sahip çok daha büyük Neutron aracını inşa etmeye çalışan Rocket Lab için mükemmel bir test alanı sağladı. Genel olarak Kemp'in konuşması, Astra'nın geçmişi ve geleceğe yönelik vizyonu hakkında düşünceli yorumlar sunarak aydınlatıcıydı. Şirket, yeniden bir başlangıç yaparak, ulusal savunma çıkarlarına hizmet edebilecek mobil, taktiksel bir roket inşa etmeye odaklanıyor. Yeniden kullanım yerine, şirket ucuz bir şekilde çok sayıda roket üretmek istiyor. Bunu başarmak için Kaliforniya'da büyük bir fabrika kurdu.
Ayrıca, dokuz yılın ardından Kemp, roketler hakkında önemli bir ders öğrenmiş gibi görünüyor: güvenilirlik önemlidir. Kemp, "Rocket 3 kovboy roketiydi" diyerek, şirketin artık başarısız olmayacak araçlar üretmek için uygulamalarını ve üretimini iyileştirmek için çok çalıştığını belirtti. "Büyük fikir şuydu, güvenilirlik olmadan ölçeğe ulaşamazsınız.".
