Portakal rengi kedilerin o eşsiz tüylerinin sırrı ve neden çoğunun erkek olduğu nihayet çözüldü. Yeni yapılan iki araştırma, bu durumun altında yatan genetik mekanizmayı ortaya çıkardı. Bilim insanları, yüzyılı aşkın süredir merak edilen bu gizemi aydınlattı.
İnsanlar dahil birçok hayvanda turuncu renkli tüyler görülse de, evcil kedilerde turuncu olanların büyük çoğunluğunun erkek olması özel bir durumdu. Araştırmacılar, bu eşitsizliğin genetik bir nedeni olduğundan şüpheleniyordu. Keşfedilen yeni bir mutasyon, bu gizemin anahtarı oldu. Bu mutasyon, kedinin DNA'sında bir bölümün silinmesi anlamına geliyor ve kalıtsal bilgiyi taşıyan X kromozomundaki bir genin aktivitesini artırıyor.
Kedilerde erkeklerin genellikle bir X ve bir Y kromozomu, dişilerin ise iki X kromozomu bulunur. Eğer erkek kedinin sahip olduğu tek X kromozomunda bu mutasyon varsa, kedi turuncu renkli olur. Dişi kedilerin ise tamamen turuncu olabilmesi için her iki X kromozomunda da bu mutasyonu miras alması gerekir. Bu genetik yapı, turuncu kedilerin neden ağırlıklı olarak erkek olduğunu açıklıyor. Aynı zamanda, turuncu, siyah ve beyaz renklerin karışımına sahip olan calico (alaca) ve tortie (tekir/karışık renkli) kedilerin neredeyse tamamının dişi olmasının nedeni de budur; çünkü onlar genellikle tek bir mutasyonlu X kromozomu taşırlar.
Araştırmacılar, bu mutasyonun ARHGAP36 adı verilen bir geni etkilediğini bağımsız olarak keşfettiler. Bu bulgular, bilimsel bir dergide yayımlandı. Keşfedilen mutasyonun ARHGAP36 aktivitesini artırması, tüy rengini belirleyen melanin pigmentlerinin üretimini etkiliyor. Memelilerde renk, eumelanin (koyu kahve/siyah) ve pheomelanin (sarı/kırmızı/turuncu) olmak üzere iki tür melanin tarafından belirlenir. ARHGAP36 geninin daha aktif olması, pigment üretiminin pheomelanin lehine kaymasına ve böylece turuncu rengin ortaya çıkmasına neden oluyor.
ARHGAP36 geni sadece tüy rengini değil, beyin ve hormonal bezler dahil vücudun birçok yerinde aktiftir. Bu durum, turuncu kedilerin davranışları veya diğer özellikleri üzerinde de bir etkisi olup olmadığını akıllara getiriyor. Bazı kedi sahipleri, turuncu kedilerin daha yaramaz veya oyuncu olduğunu iddia etse de, araştırmacılar beyindeki gen aktivitesinde turuncu ve turuncu olmayan kediler arasında belirgin bir fark bulamadı. Turuncu kedilerin "kaotik" olarak algılanmasının, büyük çoğunluğunun erkek olmasından kaynaklanabileceği düşünülüyor, ancak genin diğer dokular üzerindeki etkileri tamamen göz ardı edilemiyor.
Mutasyonun ilk ne zaman ortaya çıktığı henüz tam olarak bilinmiyor. Ancak bilim insanları, bunun kedilerin evcilleştirilme sürecinin başlarında gerçekleşmiş olabileceğini tahmin ediyor. 12. yüzyıldan kalma tablolarda bile alaca kedilerin görülmesi, mutasyonun oldukça eski olduğunu gösteriyor. Araştırmacılar, eski Mısır'daki kedi resimlerini veya mumyalanmış kedilerin DNA'sını inceleyerek mutasyonun kökenini daha da geriye götürmeyi umuyor.
Portakal rengi kedilerin karakteristik özelliklerinin ardındaki genetik sırrın çözülmesi, hem kedi genetiği hem de genel olarak memeli tüy rengi mekanizmaları hakkında önemli bilgiler sunuyor.
