Bilim dünyasında çığır açan bir gelişme yaşandı! İlk kez, yaklaşık 4.800 yıl öncesine, yani ilk piramitlerin inşa edildiği döneme ait bir antik Mısırlı bireyin tam genom DNA'sı başarıyla sıralandı. Bu keşif, antik Mısır uygarlığına dair bildiklerimizi yeniden şekillendirebilir.
Analiz edilen bu antik genom, muhtemelen elit bir sosyal sınıfa mensup, yaşlı bir erkeğe ait. Genetik izler, kendisinin kahverengi saçlı, kahverengi gözlü ve koyu tenli olduğunu gösteriyor. İlginç bir şekilde, bu adamın genomunun yaklaşık yüzde 80'i Kuzey Afrika soy hatlarıyla bağlantılıyken, kalan yüzde 20'si Batı Asya kökenli soy hatlarına işaret ediyor.
Bu bulgular, erken dönem Mısırlıların bir zamanlar kültürlerin harmanlandığı, dinamik bir coğrafyada yaşadığını ortaya koyuyor. Afrika'nın diğer bölgelerinden ve günümüzde Irak, Türkiye ve İran'ın bazı kısımlarını kapsayan antik Mezopotamya'dan göçmenler ve tüccarların bölgeye akın ettiği düşünülüyor.
Daha önceki arkeolojik kanıtlar da Mısır ile Bereketli Hilal'in diğer bölgeleri arasında ticari ve kültürel bağlantılar olduğunu gösteriyordu. Bu bağlantılar genellikle evcilleştirilmiş bitki ve hayvanların, yazı sistemlerinin ve çömlekçi çarkı gibi teknolojilerin değişimi yoluyla gerçekleşiyordu. Ancak sıcak ve kurak iklim koşulları nedeniyle insan DNA'sının bu bölgelerde korunması oldukça zordu.
Bu son keşif, antik Mısır'dan şimdiye kadar elde edilen en eski DNA örneği olma özelliğini taşıyor. Bilim insanları, kalıntıların Mezopotamya'dan gelen genetik soya dair doğrudan kanıtlar sunduğunu belirtiyor. Araştırmayı yürüten uzmanlar, antik Mısır'ın olağanüstü yazılı bir tarihi ve arkeolojisi olmasına rağmen, DNA'nın zor korunması nedeniyle erken Mısır'daki genetik soy kaydının karşılaştırma için mevcut olmadığını ifade ettiler. Ancak yeni ve güçlü genetik tekniklerin, bu teknik engelleri aşmalarına ve kirletici DNA'yı elemelerine olanak tanıyarak, bu dönemde Mısır'daki insan hareketlerine dair ilk genetik kanıtı sağladığını eklediler.
Antik adamın kalıntıları, Kahire'nin 265 kilometre güneyindeki Nuwayrat antik kentindeki bir nekropolde, kayaya oyulmuş bir mezar içinde büyük bir çömlek kabın içine gömülü olarak bulundu. MÖ 2855 ile 2570 yılları arasında bir tarihte öldüğü tahmin ediliyor. Hayattayken yaklaşık 160 santimetre boyundaydı ve aşınmış dişleri ile ciddi artriti (eklem iltihabı) göz önüne alındığında, dönemi için ileri bir yaş olan 44 ila 64 yaşları arasında olduğu düşünülüyor.
Gömülme şekli yüksek sosyal statüsüne işaret etse de, beklenmedik bir şekilde vücudunda rutin fiziksel emeğe dair izler bulunuyor. Bilim insanları, kalçalarındaki genişleme, kollarındaki kapsamlı ileri geri hareket belirtileri ve sağ ayağındaki ciddi artritin, çömlekçilikle, özellikle de çömlekçi çarkı kullanımıyla ilgili olabileceğini öne sürüyor. Ancak, yüksek sınıfa özgü bu gömülme şeklinin, normalde böyle bir muamele görmeyecek bir çömlekçi için beklenmedik olduğu belirtiliyor. Araştırmacılar, belki de sosyal statüsünü yükseltecek kadar olağanüstü yetenekli veya başarılı olduğunu düşünüyor.
Antik adamın ikinci azı dişindeki izotop karışımı analiz edildiğinde, kendisinin sıcak ve kurak Nil Vadisi'nde büyüdüğüne, hayvan proteini ve buğday, arpa gibi bitkilerle beslendiğine dair kanıtlar ortaya çıktı. Bu, erken dönem Mısırlılar için tipik bir beslenme şekliydi.
Araştırmacılar, bu bireyin olağanüstü bir yolculuktan geçtiğini belirtiyor. Antik Mısır'da kritik bir değişim döneminde yaşayıp ölmüş, iskeleti 1902'de kazılmış ve daha sonra bombalamalardan kurtularak günümüze ulaşmış. Uzmanlar, “Artık bu bireyin hikayesinin bir kısmını anlatabiliyoruz,” diye ekliyor.
Tek bir bireyin hikayesi antik Mısır hakkında bilmek istediğimiz her şeyi anlatamasa da, bu bulgular ilgi çekici bir başlangıç. Araştırmacılar, bu tekniğin gelecekte “antik Mısır medeniyeti ve sakinleri hakkında daha detaylı ve incelikli bir anlayış” sağlamasını umuyor. Çalışma, saygın bilim dergisi Nature'da yayımlandı.
