Hafta sonunun tatlı rehavetinden sonra, yeni bir haftaya başlamanın getirdiği o bilindik "Pazartesi sendromu" hepimizin yakından tanıdığı bir his. Ancak bu sendromun sadece ruh halimizi değil, fiziksel sağlığımızı da ciddi şekilde etkileyebileceği, hatta bazı durumlarda ölümcül olabilecek sonuçlar doğurabileceği hiç aklınıza geldi mi?
Modern toplumda, Pazartesi haftanın en az sevilen günü olarak kabul edilir. Rahatlatıcı bir hafta sonundan sonra, ihmal ettiğimiz tüm sorumluluklarla yüzleşmek zorunda kalırız ve bir sonraki hafta sonuna kadar geçecek en uzun sürenin Pazartesi olduğunu bilmek bu hissi pekiştirir.
Hong Kong Üniversitesi'nden araştırmacılar tarafından yürütülen yeni bir çalışma, haftanın ilk gününe yönelik kaygıyla stres hormonu kortizol seviyelerindeki yükselme arasında bir bağlantı tespit etti. Daha da çarpıcı olanı, bu bağlantının emeklilik sonrası bile devam etmesiydi.
Korelasyon her zaman nedensellik anlamına gelmese de, stres sinyali kortizoldaki ani artışın çeşitli hastalık riskleriyle yakından ilişkili olduğu biliniyor. Bu durum, 2005 yılında yapılan bir meta-analizin, Pazartesi günleri kalp-damar rahatsızlıklarında diğer günlere kıyasla %19'a varan bir artış bulmasını açıklayabilir.
Son yapılan bu çalışmada, araştırmacılar Pazartesi gününe yönelik kaygı ile fiziksel sağlık arasındaki olası bağlantıyı detaylıca inceledi. Çalışma ekibi, İngiltere Yaşlanma Boylamsal Çalışması (ELSA) kapsamında 50 yaş ve üzeri 3.511 yetişkinin verilerini analiz etti. Katılımcılar haftanın farklı günlerindeki kaygı düzeylerini bildirdiler ve ayrıca stres hormonu kortizol seviyelerini analiz etmek için saç örnekleri alındı.
Araştırma sonuçları oldukça dikkat çekiciydi: Pazartesi günleri özellikle kaygılı hissettiğini bildiren kişilerin kortizol seviyeleri, diğer günlerde kaygılı hissedenlere göre yaklaşık %23 daha yüksekti.
Bu bulgu, Pazartesi kaygısının vücudun ana stres yönetim sistemi olan hipotalamus-hipofiz-adrenal (HPA) eksenini etkilediğini düşündürüyor. Kronik stres, HPA eksenini aşırı uyararak bağışıklık sistemi sorunlarına, kanser veya diyabet gibi metabolik hastalıklara ve kalp-damar rahatsızlıklarına yol açabilir. Yeni çalışmanın ekibi, daha önceki bulgularda Pazartesi günleri artan kalp-damar rahatsızlıklarının ardındaki biyolojik mekanizmanın bu olabileceğini öne sürüyor.
Bu durum ilk bakışta işle ilgili bir risk gibi görünse de, çalışmanın şaşırtıcı bir bulgusu da emeklilerin bile Pazartesi günleri daha yüksek stres seviyeleri hissetmesi ve bunun olumsuz sağlık etkileriyle ilişkilendirilmesiydi.
Hong Kong Üniversitesi'nden sosyolog Tarani Chandola, "Pazartesiler kültürel bir 'stres yükselticisi' görevi görüyor. Bazı yaşlı yetişkinler için haftanın geçişi, aylarca süren biyolojik bir dizi reaksiyonu tetikliyor. Bu sadece işle ilgili değil; kariyer sona erdikten sonra bile Pazartesilerin stres fizyolojimize ne kadar derinden kök saldığıyla ilgili." ifadelerini kullandı.
Bu araştırmanın sonuçları, Journal of Affective Disorders adlı bilimsel dergide yayımlandı.
