COVID-19 pandemisi hayatımıza girdiğinde hepimiz gibi hayvanat bahçesi sakinleri de yeni bir normale adapte olmak zorunda kaldı. Özellikle her gün binlerce ziyaretçi görmeye alışkın olan hayvanlar için bu durum, beklenmedik davranış değişikliklerini beraberinde getirdi.
2022 yılında yayınlanan bir araştırma, primatların bu ani değişime nasıl tepki verdiğini mercek altına aldı. Bonobolar, şempanzeler, batı ova gorilleri ve zeytuni babunlar üzerinde yapılan gözlemlerde, hayvanların dinlenme ve yemek yeme süreleri başta olmak üzere çeşitli alışkanlıklarında belirgin farklılıklar tespit edildi.
Ziyaretçi etkileşimlerinin, hayvanat bahçesindeki hayvanların refahı için kritik olduğu düşünülüyor. Ancak bu etkileşimlerin sonucu olumlu olabileceği gibi olumsuz da olabiliyor. Araştırmacılar da tam bu noktada, ziyaretçi kalabalığı ortadan kalktığında neler olduğunu gözlemleme fırsatı buldu.
Yapılan açıklamada, "Primatlar, hayvanat bahçelerindeki en bilişsel olarak gelişmiş türlerden bazılarıdır ve ziyaretçilerle etkileşimleri oldukça karmaşıktır. Ziyaretçilerin hayvan davranışları üzerindeki etkisini anlamanın önündeki sınırlamalardan biri, hayvanat bahçelerinin veya parkların nadiren uzun süreler boyunca halka kapanmasıdır. Bu nedenle pandemi süreci bize eşsiz bir araştırma fırsatı sundu," ifadelerine yer verildi.
Gözlemler, farklı hayvanat bahçeleri ve safari parklarında, ziyaretçilerin geri dönmesinden önce ve sonra yapıldı. Aylarca süren ve birden fazla kapanma ve açılma dönemini kapsayan çalışmada, primatların davranışlarında türe göre değişen dikkat çekici farklılıklar gözlemlendi.
Ziyaretçiler hayvanat bahçelerine dönmeye başladığında, bonobolar ve gorillerin yalnız geçirdikleri süre azaldı. Goriller ayrıca daha az dinlenmeye başladı. Şempanzeler ise hayvanat bahçeleri yeniden açıldığında daha fazla yemek yiyor ve çevrelerindeki alanlarla daha fazla etkileşime giriyordu.
Bir safari parkındaki zeytuni babunların ise ziyaretçiler geri döndüğünde daha az cinsel davranış ve baskınlık gösterdiği görüldü. Ayrıca, park kapalıyken gördükleri görevli araçlarına kıyasla ziyaretçi araçlarına daha sık yaklaşma eğilimi gösterdiler.
Bu değişikliklerin hayvanlar için iyi mi yoksa kötü mü olduğunu söylemek ise daha zor.
Araştırmacılar, geri dönen ziyaretçilerin şempanzeleri ve babunları uyardığını, gorillerin ve bonoboların daha az yalnız kalmasının da olumlu olarak görülebileceğini öne sürüyor. Ancak aynı zamanda, doğal olarak daha hareketsiz olan gorillerin, daha az dinlenerek kalabalıktan rahatsız olmuş olabileceği de bir ihtimal.
Gorillerin, ziyaretçiler geri geldiğinde barınaklarında en çok vakit geçirdikleri alanları değiştirmesi, hayvanların bu tür rahatsızlıkları bir dereceye kadar yönetebildiklerini gösteriyor.
Araştırmacılardan biri, "Ziyaretçilerin varlığında davranışsal değişiklikler ve barınak kullanımındaki değişiklikler, hayvanat bahçesi türlerinin çevrelerine ne kadar uyum sağlayabildiğini vurguluyor. Hayvanların bu şekilde aktif olarak uyum sağlamasına olanak tanıyan ortamların sağlanması, refahları için gerçekten çok önemli," diyor.
Ekip ayrıca, zeytuni babunlar söz konusu olduğunda bir ziyaretçi sayısı eşiği olduğunu gözlemledi. Bu eşiğin ötesinde, hayvanlar safari parkından geçen arabalar tarafından giderek daha fazla aktifleşmeyi ve uyarılmayı bırakıyordu.
Tüm bu veriler, hayvan refahı araştırmacıları için oldukça değerli. Ziyaretçilerin, hayvanlar üzerinde arkadaşlık ve güvenlik hissinden rahatsızlık veya tehdit kaynağı olmaya kadar her türlü etkiye sahip olabileceği biliniyor. Bu durumun, hayvanat bahçelerinin ve parkların nasıl işletildiği ve tasarlandığı konusunda dikkate alınması gerekiyor.
Yakın gelecekte (umarız) başka karantinalar olmasa da, araştırma ekibi, daha fazla hayvanı içeren ve daha uzun bir zaman dilimini kapsayan veriler toplayarak ziyaretçi sayılarının hayvan davranışlarını nasıl etkilediğini incelemeye devam etmeyi planlıyor. Gelecekteki çalışmaların, hem hayvanat bahçeleri hem de safari parklarında daha geniş bir tür yelpazesi üzerindeki etkisine ve bireysel hayvanlar arasındaki farklılıklara odaklanabileceği belirtiliyor.
