Son zamanlarda popülerleşen Ozempic ve Wegovy gibi kilo verme ilaçlarını kullanan bazı kişilerin, sosyal ortamlarda alkol tüketme isteklerinin azaldığını, hatta hiç kalmadığını belirten anekdot niteliğinde raporlar artıyor. Peki, bilimsel araştırmalar da bu gözlemleri destekliyor mu? Bu ilaçlar gerçekten de insanların alkol tüketimini azaltıyor mu?
Henüz daha fazla araştırmaya ihtiyaç duyulmakla birlikte, GLP-1 reseptör agonistleri sınıfına giren semaglutid (Ozempic ve Wegovy etken maddesi) ve liraglutid (Saxenda etken maddesi) gibi ilaçların alkol tüketimini azalttığına dair kanıtlar giderek güçleniyor. Araştırmacılar, bu ilaçların sorunlu alkol kullanımını dizginlemeye yardımcı olabileceği konusunda umutlu.
Bu alandaki araştırmalar henüz erken aşamalarında. Bilim insanları, bu ilaçların beyni nasıl etkileyerek alkol tüketimini azalttığını tam olarak anlamış değiller. Ancak, bu sorulara yanıt bulmak için dünya genelinde bir düzineden fazla klinik çalışma devam ediyor.
Alkol Beyni Nasıl Değiştirir?
Alkol bağımlılık yapıcıdır ve kalp hastalıkları, kanser gibi pek çok sağlık sorununa katkıda bulunarak her yıl dünya genelinde milyonlarca ölüme neden olmaktadır. Uzmanlara göre, düzenli alkol tüketiminin güvenli bir miktarı yoktur ve düzenli sigara içmeye benzer etkileri olabilir.
Birçok insan, olumsuz sonuçlara rağmen alkol kullanmaya devam etme durumu olan alkol kullanım bozukluğu (AUD) geliştirir. Bu durumda alkol, beyindeki ödül merkezine dopamin salgılanmasını tetikler, haz veya kötü duyguları uyuşturma hissi yaratır. Bu da içme motivasyonunu güçlendirir. Zamanla, bilinçli bir tercihten ziyade, beyindeki alışkanlıklardan sorumlu bölgeler tarafından yönetilen bir davranışa dönüşebilir.
GLP-1 reseptör agonistleri, yemek sonrası tokluk hissini artıran GLP-1 hormonunu taklit ederek çalışır. Uzmanlar, bu ilaçların beyni, alkol tüketimini etkileyebilecek başka yollarla da etkilediğinin olası olduğunu belirtiyor.
Kilo İlaçları Umut Vadediyor
Ancak, bu ilaçların alkol kullanımı üzerindeki etkilerine bakan insan çalışmaları henüz sınırlı. Örneğin, yakın zamanda Avrupa'da sunulan bir araştırma, haftada 10 birimden (yaklaşık 5 bira) fazla alkol tüketen fazla kilolu veya obez 179 kişide semaglutidin haftalık alkol tüketimini azalttığını gösterdi. Düzenli alkol kullanan katılımcılarda, tüketim haftalık ortalama 23 birimden 8 birime düştü, bu da %65'in üzerinde bir azalma anlamına geliyor. Ancak bu çalışma, katılımcıların rastgele gruplara ayrılmadığı ve alkol tüketimini kendilerinin rapor ettiği bir gözlem çalışmasıydı, bu nedenle sonuçların kesinliği için daha sıkı kontrollü deneylere ihtiyaç var.
Bir başka çalışma ise, alkol kullanım bozukluğu olan ancak tedavi arayışında olmayan 48 yetişkin üzerinde randomize, plasebo kontrollü bir deneyin sonuçlarını bildirdi. Bu deneyde semaglutid enjeksiyonu alan kişilerin laboratuvar ortamında daha az alkol tükettiği ve daha az istek duyduklarını belirttiği görüldü. İlaç, alkol tüketme sıklığını azaltmasa da, tek seferde içilen miktarı düşürdü. Araştırmacılar, alkol tüketimini azaltmaya çalışmayan kişilerde bile bu düşüşlerin görülmesinin ilgi çekici olduğunu vurguluyor.
Nasıl Çalışıyor?
Konuyla ilgili insan araştırmaları hala sınırlı olsa da, hayvanlar üzerinde yapılan kapsamlı çalışmalar, GLP-1 reseptör agonistlerinin alkol alımını azaltabileceğini gösteriyor. Hayvanlar üzerinde yapılan bir çalışma, semaglutidin alkolün tetiklediği beyindeki dopamin salınımını engelleyebileceğini buldu. Bu durum, ilaçların alkolün beyindeki ödül merkezini aşırı uyarmasını engelleyerek, alkol sonrası hissedilen ödül etkisini azaltabileceği anlamına geliyor. Hayvanların semaglutid verildiğinde daha az alkol tüketmesi de bu hipotezi destekliyor. Alkol ayrıca dürtü kontrolünü düzenlemeye yardımcı olan beyin hücrelerini de etkiler ve GLP-1 ilaçları bu etkilerin bazılarına karşı koymaya yardımcı olabilir.
Ancak, insanların fizyolojisi kemirgenlerden çok daha karmaşıktır. Bilim insanları GLP-1 ilaçlarının temel etki mekanizmaları hakkında daha fazla bilgi edinse de, bu ilaçların tam olarak nasıl çalıştığını anlamak biraz zaman alabilir.
Eğer bu ilaçlar diyabet, obezite veya kalp hastalığı gibi onaylanmış durumlar için reçete edilirse, azalan alkol isteği hoş bir yan etki olabilir. Ancak uzmanlar, sadece alkol kullanım bozukluğu için GLP-1 ilaçlarını önermek için henüz çok erken olduğunu belirtiyor. Alkol kullanım bozukluğu için naltrekson, akamprozat ve disülfiram gibi mevcut ve etkili ilaçların bulunduğunu, yardımın kolayca erişilebilir olduğunu ve bir 'mucize ilaç' beklemeye gerek olmadığını ekliyorlar.
