Son zamanların en çok konuşulan ve popülerleşen kilo verme ilaçları (Ozempic ve Wegovy gibi GLP-1 agonistleri), obeziteyle mücadelede oldukça etkili olabilirken, uzun vadede bazı olumsuz yan etkiler taşıyor olabilir mi? Yeni bir çalışma, bu ilaçların depresyonla bağlantılı beyin değişikliklerini tetikleyebileceğini öne sürüyor.
Ozempic gibi ilaçlar, beyinde, bağırsakta ve pankreasta doğal olarak bulunan GLP-1 hormonunu taklit eden GLP-1 reseptör agonistleri olarak biliniyor. Bu ilaçlar, doğal hormon gibi, kan şekerini ve iştahı kontrol etmeye yardımcı oluyor.
Ayrıca, bu GLP-1 ilaçlarının, zevk ve ödül hislerinde kilit rol oynayan dopamin açısından zengin beyin bölgelerini etkilediği biliniyor. Hatta bu ilaçlar, obezite ve diyabetin yanı sıra alkol ve uyuşturucu bağımlılığı tedavisinde de potansiyel olarak inceleniyor.
Ancak yeni yayımlanan bu çalışmada, uluslararası bir araştırmacı ekibi, GLP-1 ilaçlarının yol açtığı dopamin bozukluğunu, düşük dopamin fonksiyonuna genetik yatkınlığı olan kişilerde potansiyel depresyon ve intihar düşünceleriyle ilişkilendirdi.
Uzmanlar, çalışmanın, GLP-1 ilaçlarının yaygın kullanımını yeniden değerlendirmek için kritik kanıtlar sunduğunu belirtiyor ve ilaç düzenleme kurumlarının bulguları dikkatle değerlendirmesi gerektiğini vurguluyor.
Ancak hemen endişelenmemek önemli: Bu çalışmanın bilgisayar modellemelerine dayandığını unutmamak gerekiyor. Yani, laboratuvar testleri veya klinik deneyler yapılmadı. Bunun yerine, araştırmacılar GLP-1 ilaçlarının depresyon ve intihar riskiyle bağlantılı genetik yollarını analiz ettiler.
Araştırmacılar, belirli genlerin aktivitesiyle etkileşim buldular. Bu genler hem dopamin sinyallemesi ve ruh hali ile ilişkili, hem de GLP-1 ilaçları tarafından etkilenebilen genler olarak belirlendi.
Bu, bu bağlantının ilk kez gündeme gelmesi değil. Daha önce ilaç düzenleme kurumları da bu ilaçlarla intihar düşünceleri arasındaki olası bağlantıyı araştırmaya başlamıştı. Önceki yan etki incelemelerinde de psikiyatrik yan etkiler (en sık depresyon) rapor edilmişti.
Bu araştırma henüz çok erken aşamada, bu yüzden hemen kesin sonuçlara varmamak gerekiyor. Ancak genetik yapılarımız, çevremiz ve ilaçlara verdiğimiz tepkiler farklı olduğundan, GLP-1 ilaçlarının potansiyel yan etkileri hakkında mümkün olduğunca çok şey öğrenmek hayati önem taşıyor.
Bu tedaviler nispeten yeni ve her araştırma, uzun vadeli kullanımlarının sağlığımızı nasıl etkileyebileceğini anlamamıza yardımcı oluyor; örneğin aşermeleri azaltmaları veya kardiyovasküler sağlık faydaları sunmaları gibi bilinen olumlu etkilerinin yanı sıra potansiyel riskler de ortaya çıkıyor.
Araştırmacılar, GLP-1 ilaçlarının bağımlılık ve davranış bozukluklarının tedavisinde umut vaat etse de, potansiyel zararları konusunda dikkatli olunması gerektiğini vurguluyor. Çalışmanın amacının umudu kırmak değil, ilaçların aşırı reçete edilmesi konusunda bir önlem katmanı eklemek olduğu belirtiliyor.
