Türkiye'de de milyonlarca insanı etkileyen osteoartrit, eklemleri koruyan kıkırdağın aşınmasıyla ortaya çıkan ve oldukça ağrılı, yaşam kalitesini düşüren bir rahatsızlık. Yeni yapılan araştırmalar, düşük doz radyoterapi (DDRT) tedavisinin bu yaygın eklem hastalığına karşı etkili bir yöntem olabileceğini gösteriyor.
Güney Koreli araştırmacıların gerçekleştirdiği bir klinik çalışma, diz ekleminde osteoartrit bulunan 114 kişi üzerinde yapıldı. Bu çalışmada, farklı dozlarda DDRT ile gerçek radyasyon içermeyen plasebo (yemleme) tedavisi karşılaştırıldı. Katılımcıların hangi tedavi grubunda oldukları kendilerinden gizlendi.
Altı seans halinde uygulanan yüksek doz DDRT alan katılımcılar, diğer gruplara kıyasla ağrı, fiziksel fonksiyon ve genel durumlarında belirgin şekilde daha fazla iyileşme bildirdiler. Bu sonuçlarda plasebo etkisinin de rol oynayabileceğine dair bazı bulgular olsa da, DDRT'nin ağrı üzerindeki olumlu etkisi dikkat çekiciydi.
Bu tedavi, ileri seviye osteoartritte, yani kıkırdağın tamamen yok olduğu durumlarda kıkırdağı yeniden oluşturmuyor. Ancak DDRT, osteoartrit belirtilerini yönetme ve hastalığı daha tolere edilebilir hale getirme konusunda umut vadediyor. Araştırmacılar, eklem yapısında herhangi bir değişikliğe yol açıp açmadığını görmek için daha ileri testler planlıyor.
Semptomları hafifletmek için zor bir tercih noktasında bulunan osteoartrit hastaları için DDRT'nin önemli bir alternatif olabileceği belirtiliyor. Ağrı kesici ilaçların yan etkileri ve eklem protezi ameliyatlarının riskleri göz önüne alındığında, doktorlar arasında hafif ağrı kesiciler ve agresif cerrahi arasında orta düzeyde müdahalelere olan ihtiyacın altı çiziliyor. Radyoterapinin, özellikle ilaç ve enjeksiyonların yetersiz kaldığı veya tolere edilemediği hastalar için uygun bir seçenek olabileceği düşünülüyor.
Osteoartritin sonuçlarıyla başa çıkmak için kilo verme gibi eklemlere binen yükü azaltan yöntemler ve standart ağrı kesici ilaçlar gibi bazı yollar zaten mevcut. DDRT de zaten bir tedavi seçeneği olarak kullanılıyor, ancak bu yeni çalışma, farklı dozların etkinliği konusundaki mevcut belirsizliklere ışık tutuyor.
Çalışmaya plasebo grubu dahil edilmesi, DDRT'nin etkilerini daha net ortaya koymayı amaçlıyor. Ayrıca, gönüllülerin alabileceği ağrı kesici ilaç miktarına sınırlamalar getirilmesi, önceki çalışmalarda yaşanan bazı sorunları aşmaya yardımcı oldu.
Osteoartrit tedavisinde DDRT'nin etkinliği konusundaki belirsizliğin bir nedeni, radyasyonun doğru yönetilmediği takdirde ortaya çıkabilecek zararlar. Bu çalışmada kullanılan dozlar, kanser tedavilerinde kullanılan dozların yüzde 5'inden daha azdı ve araştırmacılara göre, çalışma katılımcılarından herhangi bir radyasyonla ilişkili yan etki bildirilmedi.
Doktorlar, terapötik radyasyonun her zaman yüksek dozlarda uygulandığına dair yanlış bir algının olduğunu belirtiyor. Ancak osteoartrit için kullanılan dozların, kanser tedavilerinde kullanılan dozların çok küçük bir kısmı olduğu ve tedavinin hayati organlardan uzak tutulan eklemleri hedef alması, yan etki olasılığını düşürdüğü ifade ediliyor.
Dünya genelinde yaklaşık 595 milyon insanı etkilediği düşünülen osteoartrit, fiziksel yetenekler ve yaşam kalitesi üzerinde ciddi bir etkiye sahip. Genellikle 40 yaşından sonra başlayan hastalıkta, yaş ilerledikçe risk artıyor.
Araştırmacılar, eklemlerin fiziksel olarak hasar gördüğü ve kıkırdağın tamamen yok olduğu ileri evre osteoartritte radyoterapinin doku rejenerasyonu sağlamayacağını belirtiyor. Ancak hafif ve orta dereceli hastalığı olanlar için bu yöntemin eklem protezi ameliyatı ihtiyacını geciktirebileceği vurgulanıyor. Bu araştırma, Amerikan Radyasyon Onkolojisi Derneği'nin (ASTRO) Yıllık Toplantısı'nda sunuldu.
