Öpüşme eyleminin, modern insanın ortaya çıkışından çok daha önceye dayandığına dair yeni bir modelleme çalışması ortaya kondu. Araştırmaya göre, öpüşme yaklaşık 21 milyon yıl öncesine, yani insanlarla diğer büyük maymunların ortak atasına kadar uzanıyor. Modern insan türü Homo sapiens ise yaklaşık 300.000 yıl önce ortaya çıkmıştır.
Araştırmacılar ayrıca, öpüşmenin büyük olasılıkla modern insanlarla en yakın akraba olan soyu tükenmiş Neandertaller arasında da görüldüğü ve hatta Neandertaller ile modern insanların birbirlerini öpmüş olabileceği sonucuna vardı.
Çalışmanın baş yazarı ve Oxford Üniversitesi'nden evrimsel biyolog Matilda Brindle, bu araştırmanın öpüşme eylemini geniş bir evrimsel mercekle inceleyen ilk çalışma olduğunu belirtti. Brindle, bu bulguların, primat kuzenlerimizin sergilediği dikkate değer cinsel davranış çeşitliliğini vurgulayan artan sayıda çalışmaya eklendiğini söyledi.
Modelleme ile Öpüşme
Araştırmacılar, öpüşmenin tarihini belirlemeden önce bu eylemi tanımlamanın önemini vurguladı. Çünkü doğada, öpüşmeye benzeyen ancak farklı işlevlere sahip başka ağız teması davranışları da bulunuyor. Örneğin, anne orangutanlar ve şempanzeler, çiğnenmiş yiyecekleri yavrularına ağızdan ağza aktarabilirler. Balıklar ise hakimiyet kurmak veya bölge rekabeti için "öpüşme savaşı" yaparlar. Bu bağlamda araştırmacılar, öpüşmeyi "agresif olmayan, yiyecek aktarımını içermeyen ağızdan ağıza temas" olarak tanımladılar.
Bu tanıma dayanarak, bonobolar, goriller, şempanzeler, orangutanlar, makaklar ve babunlar gibi günümüzdeki çeşitli primat türlerinde öpüşme davranışının gözlemlendiği belirtildi.
Araştırmacılar, öpüşmenin evrimsel geçmişini yeniden yapılandırmak için Bayesyen modelleme adı verilen istatistiksel bir yöntem kullandı. Öpüşmeyi biyolojik bir özellik olarak ele alan ekip, bu davranışın nasıl evrimleşmiş olabileceğine dair birçok olası senaryoyu test ederek, farklı ataların da öpüşüp öpüşmediğinin olasılığını değerlendirdi. Sonuçların güvenilirliğini sağlamak için modelleme 10 milyon kez çalıştırıldı.
Bu analiz sonucunda, öpüşmenin büyük maymunların (Hominidae) ortak atası içinde, yaklaşık 21,5 ila 16,9 milyon yıl önce tek bir kez evrimleştiği sonucuna varıldı.
Ancak, makak ve babunları içeren gruplarda öpüşmenin evrimleşmediği tespit edildi. Bu durum, öpüşmenin bu gruplara ait günümüzdeki türlerde ayrı ayrı evrimleşmiş olabileceğini gösteriyor. Ekip, bu sonuca modern türlerin davranışlarından atalarının davranışlarına doğru geriye dönük çıkarımlar yaparak ulaştı.
Daha fazla kanıt gerekse de, araştırmacılar öpüşmenin, annelerin yavrularına yiyecek çiğneyip aktarma pratiğinden evrimleşmiş olabileceği fikrini öne sürdü. Bu pratik yiyecek paylaşımı davranışının, günümüzde öpüşme olarak bildiğimiz şeye dönüştüğü düşünülüyor.
Öpüşme Araştırmalarıyla İlişkisi
Neandertallerin hem birbirlerini hem de modern insanları öptüğü bulgusu, antropolojik çevreler için tamamen yeni bir bilgi değil. Farklı bir araştırma grubunun 2017'de yayımladığı ilginç kanıtlar, 48.000 yıl önce yaşamış bir Neandertalin diş plağında korunan mikroplarla modern insan ağızlarındaki mikropları karşılaştırmıştı. Bu çalışma, Neandertaller ve H. sapiens'in birbirlerini öpmüş olabileceği sonucuna varmıştı. Ancak bu mikrobiyal örtüşmenin, paylaşılan yiyecek veya sudan da kaynaklanabileceği belirtilmişti.
Ayrıca, H. sapiens ve Neandertallerin yaklaşık 7.000 yıl süren bir dönemde çiftleştiği de biliniyor. Bu nedenle, bazı eski çiftleşme davranışlarının günümüzdeki davranışlara benzer olduğu varsayılırsa, bu süreçte bir miktar öpüşmenin de gerçekleşmiş olması muhtemeldir.
Bununla birlikte, öpüşmenin insan akrabaları arasında ne kadar yaygın olduğu belirsizliğini koruyor. Günümüz insanları arasında öpüşme evrensel bir davranış olmadığından (kültürlerin yalnızca yaklaşık yarısı bu davranışı sergiliyor), geçmişte de benzer bir değişkenliğin mevcut olmuş olabileceği düşünülüyor. Eğer Neandertaller öpüşüyorsa, bu durum bazı Neandertal topluluklarının bu davranışı sergilediği, diğerlerinin ise sergilemediği anlamına gelebilir.
Bilim insanları, özellikle hastalık yayılma potansiyeli gibi olumsuz yönleri göz önüne alındığında, öpüşmenin neden bu kadar çok tür arasında hala devam ettiğini tam olarak çözememiş durumda. Bir teoriye göre, öpüşme bireylerin üreme başarısını artırmaya yardımcı oluyor. Örneğin, potansiyel bir partneri öpmek, bireyin genel sağlık durumu, genetik uyumluluğu, bağışıklık sistemi ve ağız mikrobiyomu hakkında ipuçları sunabilen ince kimyasal ipuçları aracılığıyla bir eşin kalitesini değerlendirmeye yardımcı olabilir. Araştırmacılar ayrıca, öpüşmenin mikrop alışverişine izin vererek sosyal bağları güçlendirebileceğini ve hatta bağışıklığa fayda sağlayabileceğini öne sürüyor.
