Son on yılda Dünya'nın okyanusları daha önce hiç olmadığı kadar hızlı ısınıyor. Ancak Grönland'ın hemen güneyinde bulunan gizemli bir soğuk su kütlesi, yüz yılı aşkın süredir bu trende direniyor ve çevresindeki sulara kıyasla inatla daha soğuk kalıyor.
Bilim insanları uzun zamandır bu soğuk noktanın neden var olduğunu merak ediyordu. Bu gizemi çözmek için yapılan bir çalışmada, sıcaklık ve tuzluluk verileri yüzyıllık bir süre zarfında incelendi. Araştırmacılar, bu gizemli soğukluğun sadece okyanus yüzeyinde olmadığını, yaklaşık 3.000 metre derinliğe kadar uzandığını keşfetti. İncelenen senaryolar arasında yalnızca biri, elde edilen tüm verileri açıklayabildi.
Bu senaryo, bilim insanlarının yıllardır uyardığı kritik bir durumla bağlantılı: Dünya'nın büyük okyanus sirkülasyon sistemlerinden biri olan Atlantik Meridyonel Devinim Dolaşımı'nın (AMOC) yavaşlaması.
Araştırmacılar, gözlemleri simülasyonlarla karşılaştırdıklarında, bu belirli bölgedeki soğumayı yalnızca AMOC'nin zayıflaması senaryosunun doğru şekilde yansıttığını gördüler.
AMOC'nin durması veya ciddi şekilde yavaşlaması, tropik bölgelerdeki muson mevsimlerini bozabilir, Kuzey Amerika ve Avrupa'da daha sert kışlara yol açabilir. Bu durumun domino etkisiyle tüm ekosistemler ve küresel gıda güvenliği ciddi şekilde etkilenebilir.
Peki, AMOC nedir ve neden yavaşlıyor? AMOC, sıcak ve tuzlu suyu kuzeye taşıyan, ısı ve tuzluluk farklarına dayalı büyük bir okyanus akıntıları sistemidir. Kuzeye doğru ilerlerken soğuyan su, daha yoğun hale gelir. Soğuyan su battıkça, yüzeyi doldurmak için başka okyanuslardan su çekilir ve bu da batan soğuk suyu tekrar güneye doğru yönlendirir. Bu, sürekli bir döngü oluşturur.
Ancak iklim değişikliğinin yol açtığı buzulların erimesiyle birlikte, deniz suyuna artan miktarda tatlı su karışıyor. Bu durum, deniz suyunun tuzluluk oranını düşürüyor ve suyu daha az yoğun hale getiriyor. Suyun yoğunluğunun azalması, soğuyunca batma sürecini sekteye uğratıyor ve tüm fiziksel döngüyü zayıflatıyor.
Deniz yüzeyi tuzluluk kayıtları da tam olarak bunu gösterdi. Araştırmacılar, eriyen buzullara yakın olan kuzeydeki tuhaf soğuk noktada tuzluluk seviyelerinin azaldığını tespit etti. Ekvatora yakın bölgelerde ise, zayıflayan akıntıların suyu eskisi kadar güçlü karıştırılamaması nedeniyle tuzluluğun arttığı gözlemlendi.
Toplamda, araştırmacılar AMOC'nin 1900 ile 2005 yılları arasında saniyede -1.01 ila -2.97 milyon metreküp su taşıma kapasitesinde yavaşladığını hesapladılar.
Bu çalışma, AMOC'nin bir asırdan fazla süredir zayıfladığını ve sera gazı emisyonları artmaya devam ederse bu eğilimin muhtemelen süreceğini gösteriyor.
Bu önemli araştırma, Communications Earth & Environment adlı bilimsel dergide yayımlandı.
