Günümüz Belçika sınırları içinde yer alan Scladina Mağarası'nda yapılan yeni keşifler, Neandertallerin sanılandan çok daha zeki ve uyarlanabilir olduğunu bir kez daha gözler önüne serdi. Yaklaşık 130.000 yıl önce yaşamış olan bu kadim insanlar, en tehlikeli avcılarından bazıları olan mağara aslanları ve mağara ayılarının kemiklerini kullanarak şaşırtıcı derecede gelişmiş aletler üretmişler.
Arkeologlar, mağarada bulunan kalıntılar arasında özellikle mağara aslanı kemiklerinden yapılmış aletlere rastlamanın eşi benzeri görülmemiş bir bulgu olduğunu belirtiyor. Bir araştırma ekibinin liderliğinde yapılan çalışmada, bir mağara aslanına ait kaval kemiğinin (tibia) bilerek işlenerek çok işlevli bir araca dönüştürüldüğü tespit edildi. Bu alet, başlangıçta ara bir araç olarak kullanılmış, ardından ise çakmak taşını şekillendirmek için kullanılan 'rötuşlayıcı' olarak yeniden tasarlanmış.
Neandertaller, modern insanlara (Homo sapiens) yakın bir hominid türü olarak, olağanüstü bir zekaya sahipti. Sadece karmaşık aletler ve teknolojiler üretmekle kalmıyor, aynı zamanda yaratıcı yönleriyle de öne çıkıyorlardı. Yaşam alanlarını sanatla süslemeleri ve değişen koşullara uyum sağlayarak mevcut kaynakları en verimli şekilde kullanmaları, onların ne kadar becerikli olduklarını gösteriyor.
Neandertaller hakkında bildiklerimiz, yaklaşık 40.000 yıl önce soylarının tükenmiş olması ve yaşamlarından geriye kalanların zamanın, çürümenin ve erozyonun yıpratıcı etkilerine maruz kalması nedeniyle sınırlı. Ancak Scladina Mağarası gibi korunaklı yerler, binlerce yıl sonra bilim insanları tarafından kazılarak gün ışığına çıkarılan Neandertal eserlerini barındırıyor.
Scladina Mağarası, tam da böyle bir yer. Mağarada bulunan 120 farklı katman, 400.000 yıllık bir yerleşimin izlerini taşıyor. Yaklaşık 130.000 yıl öncesine ait bir katmanda, ağırlıklı olarak işlenmiş çakmak taşından yapılmış çok sayıda alet bulunması, Neandertallerin güçlü bir alet üretim geleneğine sahip olduğunu gösteriyor.
Bulgular arasında, çakmak taşını şekillendirmek için kullanılan 29 adet rötuşlayıcı kemik de yer alıyor. Bu kemiklerin çoğu, Neandertallerin birincil avı olan dağ keçilerine aitken, bazıları mağara ayılarından geliyordu. Ancak yeni yapılan proteomik analizler, daha önce mağara ayısı kemiği olduğu düşünülen bir kemiğin ve diğer bazı rötuşlayıcıların aslında mağara aslanlarına ait olduğunu ortaya koydu.
Araştırmacılar, bu kemikler üzerinde titiz bir çalışma yaparak, alet olarak kullanılabilecek şekilde bilinçli olarak şekillendirildiklerini belirledi. Hatta, dört aletin de aynı mağara aslanı kaval kemiğinden yapıldığı anlaşıldı. Bu aletlerden ikisinin birbirine mükemmel bir şekilde uyması, üretim sürecinin ne kadar kasıtlı olduğunu ve Neandertallerin alet yapımına gösterdiği özeni gözler önüne seriyor.
Mağara sakinlerinin aslan kemiklerini nasıl elde ettikleri, avlayarak mı yoksa leşlerini mi kullandıkları kesin olarak bilinmiyor. Ancak iki tür arasında rahatsız edici bir birlikte yaşam ve karmaşık bir ilişki olduğu ortada. Kemiklerin bu şekilde kullanılması, Neandertallerin yüksek derecede uyum yeteneğine ve ilgili kemiklerin malzeme özelliklerini güçlü bir şekilde anladıklarına işaret ediyor.
Bilimsel bir dergide yayımlanan bulgular, Scladina Mağarası'ndaki mağara aslanı kemiklerinden yapılmış rötuşlayıcıların Paleolitik arkeolojik kayıtlarda olağanüstü ve eşsiz bir keşfi temsil ettiğini vurguluyor. Bu sadece Neandertallerin büyük etoburlar da dahil olmak üzere mevcut kaynakları seçici bir şekilde kullanma kapasitelerini değil, aynı zamanda bu kalıntıları yapılandırılmış bir operasyonel diziyi takip ederek çok işlevli araçlara dönüştürme yeteneklerini de gösteriyor.
Araştırmacılar, bu eserlerin nadirliğinin ötesinde, Neandertallerin büyük etoburlarla olan etkileşimlerinin yeniden değerlendirilmesini gerektirdiğini belirtiyor. Bu hayvanlar sadece ekolojik rakipler değil, aynı zamanda Neandertal yaşam tarzlarında pratik ve hatta belki de sembolik amaçlara da hizmet etmiş olabilirler.
